Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги карши мухандислик иктисодиёт институти иктисодиёт факультети


Download 0.81 Mb.
bet28/51
Sana16.04.2023
Hajmi0.81 Mb.
#1359337
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   51
Bog'liq
Божхона маъруза

Кодлаштириш тизими бирмунча бошка максадларни кузлайди. Товарларни кодлаштириш - таснифланадиган объектни муайян тизим буйича белгиланган коидаларга кура белги ёки белгилар гурухи сифатида тасаввур килиш имконини берувчи техник усулдир. Ушбу холда ахборот уни туплаш, узатиш ва ЭХМда ишлашда операцияларни амалга ошириш мумкин булган кулай шаклда берилади.
Товар номенклатурасида кодлаштиришнинг аралаш усулидан фойдаланилади, яъни кодлаштириш тизимининг куриб чикилаётган таснифномасида булишнинг олий даражасида мустакил хусусият (руйхатдан утказиш усули), колган барча боскичларда эса кабул килинган белгиларнинг жамланиши асосида товарларнинг дастлабки таснифига асосланади.
ТИФ ТНда ракамли белгилар кулланилади, бунда булимлар ва кичик гурухлар учун рим ракамларидан, товар гурухлари, позициялар ва субпозициялар учун араб ракамларидан фойдаланилади. Булимлар ва кичик гурухларнинг кодлари бир-бири билан, шунингдек гурухлар кодлари, товар позициялари ва субпозициялар билан узаро богланмаган. Товар кичик позициялари учун ракамли код назарда тутилмаган, улар тире (-) белгиси билан белгиланади. УТ уз бирлашган товарлар номенклатурасини олади. ТИФ ТНнинг туккиз белгили ракамли коди куйидаги унсурлардан ташкил топади: дастлабки олти ракам Уйгунлаштирилган тизим буйича товар кодини англатади, уша олти ракам плюс еттинчи ва саккизинчи белгилар ЕИИ комбинациялаштирилган тариф-статистика номенклатураси буйича кодни хосил килади, туккизинчи ракам - хозирча барча холларда «0» - келажакда давлатларнинг манфаатларини хисобга олган у ёки бу товар позицияларини батафсил кодлаштиришга мулжалланган.
Товарнинг товар номенклатурасидаги холатини тугри белгилаш (уни таснифлаш) ушбу товар ташки иктисодий фаолиятни давлат томонидан тартибга солишнинг кайси бир режимига тушишини аниклаш учун хал килувчи ахамиятга эга булади. Товарни нотугри таснифлаш ёки божхона декларациясида нотугри маълумотларни курсатиш йули билан аник бир товар чегара оркали олиб утилишининг белгиланган тартибидан буйин товлаш божхона органлари томонидан узида амалдаги конун хужжатларига мувофик жавобгарликка олиб келувчи конун бузилиши сифатида каралади.
ТИФ ТНда булимлар, гурухлар, аник товар позицияларига изохларга мувофик, шунингдек юридик коидаларига биноан товарларни таснифлаш гурухлари буйича бир хилда киритиш принципига катиъй риоя килинади.


10.3. ТИФ ТНни шархлашнинг асосий коидалари. Товарларни таснифлашда куйидаги коидаларга амал килиш зарур.

  1. Булимлар, гурухлар ва кичик гурухлар номи факат ишда номенклатурадан фойдаланиш кулайлигига мулжалланган. Юридик максадлар учун товарлар таснифи товар позициялари номларига ва булимлар хамда гурухларга изохларга мувофик белгиланади, агар бундай номлар ва изохлар куйидаги коидаларга мувофик бошкача талкин килинишини талаб этмаса.

2. a) Бирор-бир товарнинг товар позицияси номига хар кандай хавола узида бутланмаган ёки тугалланмаган куринишда товарга хаволани уз ичига олувчи сифатида тушунилиши керак, бунда ушбу товар бутланмаган ёки тугалланмаган куринишда товарга хаволани уз ичига олувчи сифатида тушунилиши керак, бунда ушбу товар бутланмаган ёки тугалланмаган куринишда товарга хаволани уз ичига олувчи сифатида тушунилиши керак, бунда ушбу товар бутланмаган ёки тугалланмаган куринишда товарга хаволани уз ичига олувчи сифатида тушунилиши керак, бунда ушбу товар бутланмаган ёки тугалланмаган куринишда ифодалангани холда комплект ёки тугаллаган товарнинг асосий тавсифларга эга булиши шарт. Бу шунингдек йигилмаган ёки кисмлар куринишида такдим этилган тугалланмаган товар (ёки мазкур коидага кура комплект ёки тугалланган сифатида тавсифланадиган)нинг тегишли товар позициясига киритилиши тушунилиши керак.
б) Товар позициясида бирор-бир материалга ёки моддага хар кандай хавола ушбу материал ёки модданинг аралашмасига ёки уларнинг бошка материаллар ёки моддалар билан бирикувига хаволани уз ичига олувчи сифатида тушунилиши керак. Муайян материал ёки моддадан тайёрланган товарларга хар кандай хавола тулик ёки кисман бундай материал ёки моддадан иборат булган товарларга хаволани уз ичига олувчи сифатида тушунилиши керак. Биттадан ортик материал ёки моддадан иборат булган товарлар таснифи 3-Коидада курсатилган коидаларга мувофик амалга оширилиши керак.

  1. 2(б)-Коида кулланилганда ёки бошка бирор сабаб билан товарларни икки ёки ундан ортик товар позицияларига киритиш мумкин булганда таснифлаш куйидаги тарзда амалга оширилиши зарур:

а) Устунлик умумийрок тавсифли товар позициясига караганда товарнинг энг аник баёни мавжуд булган товар позициясига берилади. Бирок, икки ёки ундан ортик товар позицияларининг хар бири буюмлар аралашмаси таркибига кирувчи материаллар ёки моддаларнинг атиги бир кисмига ёки чакана савдо учун такдим этилган товарларни факат айрим элементларига тегишли булганда, товар позицияси маълумотлари, хатто агар улардан бири товарга тулик ёки аник тавсиф берса хам, бундай товарларга нисбатан тенг даражада узига хос деб каралиши керак.
б) Аралашмалар, турли материаллардан иборат булган ёки хар хил компонентлардан тайёрланган куп компонентли буюмлар ва чакана савдо учун такдим этилган тупламдаги товарлар, агар ушбу принципни куллаш мумкин булса, уларга асосий белгиларни бахш этадиган материаллар ёки таркибий кисмлар буйича тасниф килинади.
в) 3(а) ва 3(б)-Коидаларига мувофик тасниф килинмайдиган товарлар караб чикилаётган товар позицияларининг сунгисида (энг куп тартиб ракамларга эга булганида) тасниф килинади.

  1. Таснифи юкорида эслатиб утилган Коидаларга мувофик белгиланиши мумкин булмаган товарлар тасниф килинаётган товарларга энг ухшаш булган тегишли товарларнинг товар позициясида тасниф килинади.

  2. Эслатиб утилган коидаларга кушимча равишда куйида номма-ном келтириладиган товарларга нисбатан куйидаги коидалар кулланилиши зарур:

  1. Алохида шаклга эга булган ва узок муддат фойдаланишга ярокли булган тегишли буюмларни ёки буюмлар тупламини саклашга мулжалланган буюмлар билан биргаликда такдим этилган фотоаппаратлар, музика асбоблари, курол-ярог, чизмачилик анжомлари, маржонлар учун гилофлар ва шунга ухшаш идиш (ураш)лар уралган буюмлар билан биргаликда тасниф килиниши керак. Бирок, мазкур коида уралган буюмлар билан биргаликда яхлит бир бутунликни хосил этиб, уралган буюмга жиддий равишда бошкача тус берадиган идишга нисбатан кулланилмайди.

  2. 5(а)-Коидага мувофик товарлар билан биргаликда етказиб бериладиган ураш материали ва ураш контейнерлари, агар одатда фойдаланиладиган куринишда мазкур товарни ураш учун фойдаланилса, биргаликда тасниф килиниши керак. Бирок, мазкур коида, агар бундай ураш материали ёки ураш контейнерлари такрорий фойдаланишга ярокли булса, мажбурий хисобланмайди.

  1. Юридик максадлар учун исталгантовар позицияси субпозицияларида товарларни тасниф килиш бундай субпозициялар номларига ва исталган улар билан боглик изохларга, шунингдек факат бир даражадаги субпозиция киёсий хисобланиши шарти билан белгиланади. Мазкур Коида максадлари учун, агар матнда узгача хол кайд этилмаган булса, булимлар ва гурухларга нисбатан тегишли тушунтириш ва изохлар кулланилиши мумкин.

Тасниф гурухланишини бир хил маънода тушуниш ТИФ ТНнинг устунлигигина булиб колмасдан, балки бож ставкаларини бошка туловларни, у ёки бу товарларнинг экспорт-импорт режимларини аниклашда, турли мамлакатлар ташки савдоси буйича маълумотларни киёслашда ва иктисодий-статистика тахлилини амалга оширишда зарур шарт хисобланади.


10.4. товар ишлаб чикарилган мамлакатни аниклаш. «Бож тарифи тугрисида»ги конунда товар ишлаб чикарилган мамлакатни аниклашнинг хукукий асослари берилган. Товар ишлаб чикарилган мамлакат товарнинг Узбекистон Республикаси божхона худудига олиб кирилиши ва товарнинг ушбу худуддан олиб чикилишини тартибга солишнинг тарифли ва нотариф чора-тадбирларини амалга ошириш максадида аникланади. Конунда курсатилган товар ишлаб чикарилган мамлакатни аниклаш принциплари мавжуд халкаро амалиётга асосланади.
Товар тулик ишлаб чикарилган ёки конун билан белгиланган мезонларга мувофик етарлича кайта ишланган мамлакат товаришлаб чикарилган мамлакат хисобланади. Бунда агар товарни ишлаб чикарган мамлакатни аниклаш максадлари учун уларни ажратиб курсатиш зарур булса, мамлакатлар гурухи, мамлакатларни божхона иттифоклари, мамлакат минтакаси ёки унинг бир кисми товар ишлаб чикарилган мамлакат сифатида тушунилиши мумкин. Куйидагилар муайян мамлакатда тулик ишлаб чикарилган товарлар хисобланади:

  1. унинг худудидан ёки худудий сувларидан ёхуд континентал шельфидан ва денгиз остидан олинган фойдали казилмалар, агар мамлакат денгиз остини казиш учун мутлак хукукка эга булса;

  2. мамлакат худудида устирилган ёки йигиб олинган усимлик махсулотлари;

  3. мамлакатда тугилган ва парвариш килинган тирик хайвонлар;

  4. мамлакатда етиштирилган хайвонлардан олинган махсулот;

  5. мамлакатда тайёрланган овчилик, баликчилик ва денгиз ови махсулоти;

  6. мамлакат кемаларида ёки у ижарага олган (фрахт килган) кемаларда Жахон океанида овланган ва (ёки) тайёрланган денгиз ови махсулотлари ва бошкалар.

Агар товарни ишлаб чикаришда икки ёки ундан ортик мамлакат иштирок этаётган булса, унинг ишлаб чикарилган жойи шу товарнинг етарли даражада кайта ишланганлиги мезонига мувофик аникланади. Муайян мамлакатда товарнинг етарли даражада кайта ишланганлиги мезонлари куйидагилардан иборат:

  1. товарни кайта ишлаш натижасида унинг Товар номенклатурасидаги урнининг (товарнинг таснифловчи кодининг) дастлабки туртта код белгисининг исталган бири даражасида узгариши;

  2. товар ушбу операция юз берган жойдаги мамлакатда ишлаб чикилди деб хисоблаш учун етарли ёки етарли булмаган ишлаб чикариш ёки технологик операциялар бажарилиши ва бошкалар.

Товарнинг ушбу мамлакатда ишлаб чикарилганлигини тасдиклаш учун Узбекистон Республикаси божхона органи товарнинг келиб чикиши тугрисидаги сертификат такдим этилишини талаб килишга хаклидир. Товарни Узбекистон Республикасининг божхона худудидан олиб чикишда товарнинг келиб чикишига доир сертификат зарур булганда ва у тегишли контрактлар, олиб кирилаётган мамлакатнинг миллий коидаларида ёки Узбекистон Республикасининг халкаро мажбуриятларида кайд этилган холларда такдим этилади хамда бунга ваколатли органга топширилади. Товарни Узбекистон Республикасининг божхона худудига олиб киришда товарнинг келиб чикишига доир сертификат куйидаги холларда мажбурий тартибда такдим этилади:

  • бож тарифи буйича Узбекистон Республикаси томонидан преференция берилган мамлакатларда ишлаб чикарилган товарларга;

  • муайян мамлакатдан олиб кирилиши микдорий чекловлар (квоталаш) оркали ёки ташки иктисодий фаолиятни тартибга солишнинг бошка чоралари оркали бошкариб туриладиган товарларга;

  • агар бу Узбекистон Республикаси катнашчи булган халкаро битимларда, шунингдек Узбекистон Республикасининг атроф мухитни мухофаза килиш, ахоли соглигини мухофаза килиш, истеъмолчиларнинг хукукларини химоя килиш, ижтимоий тартиб, давлатт хавфсизлиги ва Узбекистон Республикасининг бошка хаётий мухим манфаатлари сохасидаги конун хужжатларида назарда тутилган булса;

  • божхона расмийлаштируви учун такдим этиладиган хужжатларда товар ишлаб чикарилган мамлакат тугрисидаги маълумотлар мавжуд булмаган ёхуд Узбекистон Республикаси божхона органида товарнинг келиб чикиши тугрисидаги ишончсиз маълумотлар декларацияда кайд этилаётганлиги тугрисида асос мавжуд булган холларда.

Товар келиб чикишига доир сертификат мазкур товарнинг муайян мамлакатда ишлаб чикарилганлигидан аник далолат бериши ва унда:

  1. жунатилган товарнинг тегишли келиб чикиш мезонларига мослиги хакида товар жунатувчи томонидан берилган ёзма ариза;

  2. сертификатда келтирилган маълумотларнинг хакикийлиги тугрисида товар олиб чикиб кетилаётган мамлакатнинг сертификат берган ваколати органининг ёзма гувохномаси булиши лозим. Товарнинг келиб чикишига доир сертификат божхонада расмийлаштириш учун зарур булган божхона декларацияси ва бошка хужжатлар билан бирга такдим этилади. Сертификат йукотилган такдирда, унинг расмий равишда тасдикланган дубликати кабул килинади.




Download 0.81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling