Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги


Download 1.06 Mb.
bet14/68
Sana28.10.2023
Hajmi1.06 Mb.
#1728536
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   68
Bog'liq
нормал физиология

Маъруза №3


Мавзу: Мускул ва нерв толалари физиологияси. Нервдан кузгалишнинг утказилиши конунлари.
Максад: Мускулларнинг физикавий ва физиологик хоссалари хакида,
нерв толаларининг турлари, нерв толаси структур элементларининг роли, нервдан кузгалишни утказилиш конунлари хакида талабаларга маълумот бериш.

Маърузанинг вазифаси ва режаси:


Кундаланг таргил мускулларнинг хоссалари.


Мускул кискаришларининг турлари.
Кискаришларнинг кушилиши. Тетанус ва унинг турлари.
Мускул кискариши ва бушашишининг замонавий назарияси.
Нерв толаларининг структураси.
Нерв толаси структур элементларининг роли.
Нервда кузгалишни утказилиш конунлари
Нерв толаларининг типлари.

Кундаланг-таргил мускулларнинг хоссалари


Умурткали хайвонларда ва одамда уч турдаги мускул бор: скелетнинг кундаланг-тиргил мускули, юраккнинг кундаланг-тиргил мускули, ковак органлар, кон томирлар деворидаги ва теридаги силлик мускуллар.


Скелетнинг кундаланг-таргил мускуллари таянч-харакат аппаратининг фаол кисми хисобланади, Бу аппаратга мускуллардан ташкари суяклар, пайлар киради. МНСдан келадиган импульслар мускулларни кузгатиб, кискартиради. Натижада мускуллар куйидаги вазифаларни бажаради:
Гавданинг фазода харакатланишини таъминлайди
Гавда кисмларининг бир-бирига нисбатан харакатланишини таъминлайди.
Гавданинг маълум холатини (позани) таъминлайди.
Иссиклик хосил килади.

Одам ва умурткали хайвонларнинг мускуллари куйидаги физиологик хоссаларга эга:


Кузгалувчанлик ёки таъсиротга жавобан ионлар утказувчанлигининг ва мембрана потенциалининг узгариши.
Утказувчанлик – хосил булган харакат потенциалини тола буйлаб утказиш.
Кискарувчанлик – толанинг калталаниши ёки таранглигининг ортиши.
Табиий шароитда мускулларнинг кузгалиши ва кискариши нерв марказидан нерв толалари оркали мускулга келувчи импульслар таъсирида руй беради. Тажрибада мускулни кузгатиш учун унга электр токи билан таъсир этиш керак. Мускулга электр токи билан бевосита ёки билвосита таъсир этиш мумкин.

Мускул кискаришларининг турлари


Мускул толалри буйлаб таркаладиган харакат потенциали кискарувчи аппаратни ишга солади ва кискариш чакиради. Тажриба шароитида мускул кискаришининг иккита типини кузатиш мумкин: изотоник ва изометрик.


Изотоник кискариш мускулнинг шундай кискаришики, бунда толалар калта тортади-ю, таранглиги узгармайди.
Изометрик кискаришда мускул калталана олмайди, таранглиги эса ошади. Масалан, мускулнинг икки учи кимирламай, ёпишиб турганда, шундай булади. Организмда мускулларнинг табиий кискаришлари хеч качон соф изотоник ёки соф изометрик кискаришдан иборат булмайди.
Яхлит организмда мускул кискаришлари куйидагича таснифланади:
Концентрик кискариш – мускулнинг юк кутариб кискариши.
Изометрик кискариш – кутарилган юкни бир нуктада ушлаб туриш.
Эксцентрик кискариш – кутарилган юкни пастга туширганда мускулнинг бушашиши.



Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling