Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги


Download 1.06 Mb.
bet11/68
Sana28.10.2023
Hajmi1.06 Mb.
#1728536
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   68
Bog'liq
нормал физиология

Таъсирот бусагаси


Кузгалувчан тукимада харакат потенциалини вужудга келтириш учун зарур булган энг кам таъсирот кучи таъсирот бусагаси деб аталади. Бусага микдоридан кучсизрок булган стимуллар бусага ости стимуллар деб, бусага микдоридан кучлирок булган стимуллар эса бусага усти стимуллар деб аталади. Электр токидан таъсирловчи сифатида фойдаланилганда бусагани ток кучи бирлигида ифодалаш мумкин. Бусаганинг мутлок микдори тукиманинг хоссаларига ва физиологик холатига, шунингдек таъсирот бериш усулига боглик.

Локал жавоб (махаллий ёки таркалмайдиган потенциал)


Нерв ёки мускул толаси буйлаб таркала оладиган харакат потенциали таъсиротга жавоб беришнинг бирдан-бир шакли эмас. Кузгалувчан тукимада харакат потенциали билан бир каторда махаллий, таркалмайдиган жавоб хам олиш мумкин. Бунинг учун тукимага бусага ости кучи билан таъсир этиш лозим.

Харакат потенциали ва локал жавоб орасидаги фарк





Локал жавоб

Харакат потенциали


1. Бусага оси таъсиротлари билан чакирилади

1. Бусага ва бусага усти таъсиротлари билан чакирилади

2. Мембрана заряди факат маълум жойдагина узгаради

2. Мембрана заряди бутун мембрана юзаси буйлаб узгаради

3. «Бор ёки йук» конунига буйсунмайди, яъни ток кучи ортса, локал жавоб харакат потенциалига утиши мумкин

3. «Бор ёки йук» конунига бусунади

4. Нерв ёки мускул толаси буйлаб таркала олмайди (махаллий кузгалиш)

4. Нерв ёки мускул толаси буйлаб таркалиши мумкин (таркалувчи кузгалиш)

Таъсиротнинг «фойдали» вакти. Хронаксия

Таркалувчи кузгалишни юзага келтирмок учун тукимага электр токи таъсир этиб турадиган энг кам вакт токнинг кучланишига ва кучига тескари пропорционалдир. Абсцисса укига электр стимулнинг таъсир этиш минимал вакти куйилса, ордината укига эса ток кучи куйилса, «куч-вакт» эгри чизигини оламиз. Бу эгри чизик шуни курсатадики, бир кадар минимал кучли электр токи канча узок таъсир этмасин, кузгалишга сабаб була олмайди. Кузгалишни вужудга келтира оладиган минимал ток кучини Лапик реобаза деб атаган. Харакат потенциалини вужудга келтириш учун бир реобазага тенг ток берилганда зарур буладиган вакт «фойдали вакт» дейилади. Фойдали вактни амалда аниклаш кийн, чунки реобаза микдори оз-оздан узгариб туради. Шу сабабли Лапик бошка шартли микдорни таклиф этди ва уни хронаксия деб атади. Хронаксия – икки реобазага тенг электр токи тукимага таъсир этиб, уни кузгатиш учун кетган минимал вакт. Хронаксияни аниклаш усулига хронаксиметрия дейилади ва у неврология амалиётида харакатлантирувчи нерв толасининг фаолиятини аниклаш учун кенг кулланилади.





Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling