Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги


Мускулнинг физикавий хоссалари


Download 1.06 Mb.
bet19/68
Sana28.10.2023
Hajmi1.06 Mb.
#1728536
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   68
Bog'liq
нормал физиология

Мускулнинг физикавий хоссалари


Мускулнинг физикавий хоссаларига мускулнинг кучи ва мускулнинг иши киради.
Мускул кучини улчаш учун у кутара оладиган максимал юк ёки мускул кискарганида у намоён кила оладиган максимал таранглик аникланади. Бу куч жуда катта булиши мумкин. Масалан, итнинг жаг мускуллари гавда вазнига нисбатан 8,3 баравар ортик юкни кутара олади.
Шароит бундай булганда мускулнинг кучи унинг узунлигига эмас, балки кундаланг кесимига боглик. Мускулнинг физиологик кундаланг кесими, яъни мускулдаги хамма толалар кундланг кесимларининг йиигиндиси канча катта булса, у шунча огир юкни кутара олади.
Толалари кийшик жойлашган мускулнинг кучи худди шундай калинликдаги толалари параллел булган мускулнинг кучидан анча ортик булади.
Мускулнинг иши у кутара оладиган юкнинг мускул кискариш амплитудасига купайтмаси билан улчанади. Мускул кутарадиган юк билан у бажарадиган иш уртасида куйидаги богланиш мавжуд. Мукул юксиз кискарса, унинг бажрадиган иши нолга тенг булади. Юк вазни оширилган сари мускул иши аввал ортади, сунгра секин-аста камаяди. Мускул кутара олмайдиган даражада жуда огир юк булса, мускул иши нолга тенг булиб колади.

Мускулнинг чарчаши


Ритмик таъсиротлар натижасида мускулнинг кискариш кобилиятини пасайишига чарчаш дейилади. Мускулда чарчаш жараёнининг юзага келишини куйидаги назариялар тушунтиради:


Пфлюгернинг захарланиш назарияси. Ушбу назарияга кура мускул узок вакт давомида ритмик кискариши натижасида унда моддалар алмашинувининг ташланди махсулотлари (сут кислота, пироузум кислота ва х.к.) тупланиб колади.
Ферворннинг бугилиш назарияси. Фаолият натижасида тукимада тупланиб колган СО2 билан бугилиш ва О2 танкислиги мускулнинг чарчашига асос булади.
Медиатор захирасининг тугаши. Мускул кискариши нерв толаси буйлаб унга келувчи нерв импульси таъсирида руй беради. Нерв-мускул синапсида кузгалишни утказишда катнашувчи медиатор захирасининг тугаши мускул кискаришлари намоён булмаслиги билан характерланади.
Шиффнинг энергия захирасини тугаши назарияси. Мскул кискаришида АТФнинг роли юкорида куриб утилди. Мускул узок вакт давомида кискарганда АТФ захираси тугайди. Натижада мускул кискаришлари хам кузатилмайди.
И.М.Сеченов кашф этган нерв марказларининг чарчаш назарияси. Мазкур назарияга биноан, мускулга караганда унинг фаолиятини идора этиб турган нерв маркази аввалрок чарчайди.



Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling