Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги


Мускул толаларининг кузгалувчанлиги ва кузгалиши


Download 1.06 Mb.
bet15/68
Sana28.10.2023
Hajmi1.06 Mb.
#1728536
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   68
Bog'liq
нормал физиология

Мускул толаларининг кузгалувчанлиги ва кузгалиши


Мускул толаси мембранасининг тинчлик потенциали –80-90 мВ, харакат потенциали эса 120-130 мВ, давомийлиги 2-3 миллисекунд. Харакат потенциали тола буйлаб 3-5 м/сек тезлик билан таркалади. Бу потенциал хосил булган жойидан икки тарафлама таркалади. Скелет мускулининг лабиллиги, яъни у хосил кила оладиган импульслар сони 1 секундда 200-500 тадан ошмайди.




Якка кискариш


Бевосита ёки билвосита якка таъсирга мускул якка кискариш билан жавоб беради. Якка кискариш уч фазага булинади: каскаришнинг латент (яширин) даври, кискариш фазаси ва бушашиш фазаси.
Хар бир мускул толасининг кискара бошлашидан олдин харакат потенциали юзага чикада ва у мускул хужайрасининг мембранаси буйлаб таркалади. Мускул кискариши миография усули билан кайд этилганда латент даври тахминан 0,01 секундни ташкил этади. Оптик усул билан кайд килинганда эса латент давр калтарок – 0,0025 секундга тенг.
Кузгалиш каби, кискариш хам мускул толалари буйлаб таркалади.
Кискариш тулкинларининг утиш тезлиги кузгалиш тезлиги билан бир хил, у 3-5миллисекундга тенг. Кискариш ва бушашиш фазаларининг давомийлиги бир хил булиб, 0,05 секунддан 0,1секундни ташкил этади.
Скелет мускулининг якка кискариш баландлиги таъсирот кучига боглик. Бусага кучи билан таъсир этилганда, мускул кискариши аранг сезилади, таъсирот кучи оширилганда кискаришлар хам кучаяди (субмаксимал кискариш). Маълум баландликка етгач, таъсир кучи оширилганига карамай, мускулнинг кискариш баландлиги узгармасдан колаверади (максимал кискариш). Бунинг сабаби шуки, мускул бир талай толалардан тузилган. Мускул толаларининг хар бири «Бор ёки йук» конунига мувофик реакция курсатади. Аммо айрим толаларнинг кузгалувчанлиги бир хил булмаганлиги сабабли кучсиз таъсирот берилганда уларнинг факат бир кисми кузгалади. Таъсир кучи ортиши билан кузгалган ва кискарган толалар сони хам ошади. Максимал кискаришда мускулнинг хамма толалари кискаради.

Кискаришларнинг кушилиши (суммация) ва тетанус


Организмда скелет мускули табиий шароитда нерв тизимидан якка-якка
Таъсиротлар эмас, балки кетма-кет тез келувчи бир канча нерв импульсларини олиб туради. Ритмик таъсиротларда мускул кучлирок ва узокрок калталанади. Бундай кискаришлар тетаник кискаришлар ёки тетанус деб номланади. Мускулнинг тетаник кискариши якка кискаришларнинг кушилиши натижасидир.
Кискаришлар суммациясини кузатиш учун мускулга иккита якка таъсир берилади. Якка кискаришлар суммациясининг иккита тури фаркланади: тулик суммация ва чала суммация.
Агар мускул биринчи кискаришдан кейин бушаша бошлаган вактда иккинчи таъсир берилса, иккинчи кискариш чуккиси миограммада биринчи кискариш чуккисидан баландрок булади (чала суммация).
Биринчи кискариш хали чуккисига етмасдан туриб иккинчи таъсирот берилса, иккинчи кискариш баландлиги биринчи кискаришга тамомила кушилиб кетади ва у билан ягона суммацияланган чукки хосил килади (тулик суммация).



Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling