Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги


Кундаланг куприкчаларнинг функцияси


Download 1.06 Mb.
bet18/68
Sana28.10.2023
Hajmi1.06 Mb.
#1728536
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   68
Bog'liq
нормал физиология

Кундаланг куприкчаларнинг функцияси


Миозин иплари шохланиб, тахминан 150 миозин молекуласидан иборат тугмачаларни хосил килади. Миозин ипларининг бу бошоксимон усимталари актин ипларига тегиб, кундаланг куприкчаларни ташкил килади. Бу бошокчалар харакатланиш кобилиятига эга. Хар бир харакат натижасида актин иплари саркомернинг уртасига тортилади, саркомерлар, улар билан бирга мускул хам кискаради.
Актин ва миозин ипларининг сирпанишининг сабаби АТФ га бу оксилларнинг таъсири натижасидир. Миозин АТФ-аза ферменти хусусиятига эса. Миозиннинг АТФ-аза фаоллиги руй бериши учун Са++ ионлари керак.
Тинчлик холатида мускул толалари саркоплазмасида эркин Са++ ионларининг концентрацияси жуда кам вактда актин ва миозин иплари бир-бирига нисбатан харакат кила олмайди. Бу харакатга актин ипларининг юзасида жойлашган оксил – тропонин туксинлик килади. Тропонин Са++ ионларини жуда тезлик билан бириктириб олади. Са++ билан богланган тропонин актин иплари юзасида уз жойини узгартиради. Шу сабабли актин ва миозин ипларининг сирпанишига шароит тугилади. Бу жараёнларнинг руёбга чикиши учун зарур Са++ ионлари мускулнинг тинч холатида толадаги саркоплазматик ретикулумда (СР) сакланади. СР мембранасида иккита мухим транспорт система жойлашган. Бу системалардан бири Са++ ионларини миоплазмадан саркоплазматик ретикулум ичига утказишни таъминлайди (Са++ ионларининг секвестрацияланиши), иккинчиси эса бу ионларни кузгалиш чогида ретикулумдан миоплазмага чикишини таъмминлайди.
Са++ ионларининг ретикулумдан ажралиб чикишида Т-система – кундаланг найчалар системаси алохида роль уйнайди. Т-система ташки мембрананинг саркомер ичига тортилиб кирган кисмидир. Уз хоссалари билан кундаланг найчалар мембранаси ташки мембранага ухшайди, уларда хам натрий каналлари бор. Улар харакат потенциалларини ишлаб чикариш ва уни утказиш кобилиятига эга. Ташки мембранада хосил булган харакат потенциали Т-система оркали толанинг ичига таркалади ва Са++ ионларининг ажралишига олиб келади. Са++ ионлари ретикулумнинг цистерналаридан ажралиб, бевосита актомиозин хосил буладиган жойга чикади.
Харакат потенциали уз чуккисига етганда, Са++ ажралиши тухтайди. Кальций насоси фаоллашиб, Са++ ионларини цистерналарга «хайдайди». Са++ концентрацияси камаяди ва мускул бушашади.
Шундай килиб, мускул кискаришини таъминлайдиган жараёнлар куйидагилардан иборат: таъсирот → ХПнинг хосил булиши→бу потенциалнинг миофибрилла ичкарисига утказилиши→Са++ ажралиши, хамда актин ва миозин иплари томонга диффузияланиши→актин ва миозин ипларининг сирпаниши ва саркомерларнинг калталаниши→ Са++ каналларининг фаолланиши→эркин Са++ ионлари концентрациясининг камайиши→миофибриллаларнинг бушашиши.



Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling