Vii bap. Kompyuter tarmaqlarınıńámeliy qollaniliwi

Uliwmalıq shinalı arxitektura.
Uliwmalıq shinaniń dúzilisi hám interfeysleri tiykarinan shinaları ishki jalǵaniwǵa xızmet qilatuǵın bir processorli sistemalrǵa uqsaydi (7.12-súwret). Waqti bólingen uliwmalıq shina tiykarindaǵı kommunikaciya sistemalarınıńabzallıǵı hám kemshiligi jeterli dárejede aldiniraq dodalanǵan. SMP –sistemalarǵa qollap sonı belgilew kerek, fizikalıq interfeys, hámde adreslew logikasi, arbitraj hám waqıttıń bólistiriliwi bir processorli sistemalardaǵıday qaladı.

Uliwmalıq shina ózine kóp sanlı processorlardı jalǵaw joli menen sistemani ańsat keńeytiriw imkánin beredi. Bunnan tiqari, shina – bul, tiykarinan passiv ortalıqbolıp, oǵan jalǵanǵan qurılmalardıń birewi buzilsa, barlıq jiynalǵanlardıń isten shiǵıwina alıp kelmeydi. Sonıń menen birge uliwmalıq shina tiykarindaǵı SMP –sistemalarǵa shinalı shólkemlestiriwdińkemshiligi bolǵan – ónimdarlıqtıń pás bolıwı: sistemaniń tezligi shina cikliniń waqti menen shegaralanǵanlıǵı da sáykes. Sol sebepli hár bir processor kesh-yad penen támiynlengen, bul shinaǵ múrájetler sanin qatań túrde kemeytiredi. Kópshilik keshlerdiń bar ekenligi olardıń kogarentlik mashqalasin tuwdiradi hám bul uliwmalıq shina tikarindaǵısistemaniń júdá kóp bolmaǵan processorlarǵa iye bolmaslıǵıniń tiykarǵı sebebi. Sonday Compaq AlphaServer GS140 hа’m 8400 sistemalarında 14 dana Alpha 21264 proceslerinen aspaydi. HPN9000 SMP – sistemalı maksimal variantta PA-8500 8 dana processordan dúzilgen, IBM firmasıniń RS/6000 ushın SMP Thin Nodes sisteması bolsa ózinde ekewden tórtke shekem PowerPC 604 processorların saqlaydi.

SMP – sistemalarda x86 processorlarında qurılǵan uliwmalıq shinalı arxitektura keń tarqalǵan. Bul gruppaǵaDELL Power Edge, IBM Nettlnity, HP Necerverkiredi.


Kommutatorli arxitektura.
“Кrossbar” túrdegi kommutatorli arxitektura (7.13-súwret) uliwmalıq yadti modulli qurılisina yadti modulli qurılisina mólsherlengen hám uliwmalıq shinalı sistemanińótkiziw qásiyetiniń sheklengenlik mashqalasin sheshiw ushın shiǵarilǵan.
Kommutator processor hám yad banki arasindaǵı kópǵana jollardı támiynleydi, bunda baslanǵısh topologiyaları hám eki ólshemli, hám úsh ólshemli bolıwı múmkin. Nátiyje uliwmalıq shina jaǵdayina qaraǵanda kóbirek processorǵa iye bolǵan SMP – sistemasın kóriw imkánin beriwshi joqarılaw ótkiziw polasasi boladı. Matricalı kommutator tiykarindaǵı SMP – sistemalarda processorlardıń tipik sani 32 yáki 64 dana boladı. Belgilep ótiw kerek, qashanda bir hár túrli hár túrli yad bankina múrájet qilsa, ónimdarlıqtan jeńiske erisiledi.

Bul arxitekturaǵa missal etip, Sun Microsystems firmasıniń Gigaplane-XB matricalı kommutatori (krossavar 16x16)quralı járdeminde yad penen baylanisqan 64 dana processordan dúzilgen Enterprise 10000 sistemani keltiriw múmkin. IBM de «krossavar» tipindegi RS/6000 Enterprise Server Model S70 kommutator 12 danа RS64 processorıniń jumisin támiynleydi. Compaq firmasınińProLiant 8000 hám 8500 SMP –sistemalarında 8 dana Pentium III Хеоп processorın birlestiriw ushın bir neshe shina hám krossavar kombinaciyasi qollanǵan.