Xashimova n. A., Buranova m. A., Saidova g. A. Boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish

Partiyaviy javobgarlik siyosiy tashkilot sifatida muayyan partiyani namoyon etuvchi partiya mas’ul xodimining partiya tashkilotining nizomiga va qarorlariga mos kelmaydigan faoliyati uchun yuzaga keladi. Javobgarlik jazoga, partiya safidan chiqarish, partiya rahbariyati tarkibidan chiqarish shaklida amalga oshiriladi.


Moddiy javobgarlik, odatda mas’uliyati cheklangan jamiyat shaklidagi kompaniyalarga nisbatan qo‘llaniladi.

Javobgarlikning barcha ko‘rinishlarini quyidagicha tasniflash mumkin:

• 
  javobgarlik darajasiga ko‘ra (xalqaro, davlat miqyosidagi, kompaniya va uning
  

bo‘linmalari darajasidagi hamda shaxsning o‘z-o‘zi oldidagi javobgarligi);

•javobgarlik vaqtiga ko‘ra, (qabul qilingan qarorning o‘tmishdagi, hozirgi zamondagi va kelajakdagi natijalari, oqibatlari uchun javobgarlik). Masalan, ikkinchi jahon urushi yillaridagi jinoiy qarorlari uchun fashistlar Germaniyasi rahnamolarining javobgarligi.

• 
  noto‘g‘ri qaror tufayli yetkazilgan zararga ko‘ra, (uzoq muddat mobaynida yetkazilgan jiddiy zarar uchun javobgarlik; 3 yoki 5 yil muddatga davr mobaynida yetkazilgan zarar, ko‘zda tutilmagan holatlarda yetkazilgan zarar uchun javobgarlik).
  

6.2. Rahbarning ijtimoiy va ekologik javobgarligi Ijtimoiy mas’uliyatning, javobgarlikning shakllanishidagi tizimli yondashuv

ijtimoiy voqelikni tassavvur etishning, tushunishning ikki xil usuliga asoslanadi:

• 
  ijtimoiy guruhlarning daromadi, manfaatlari va ma’lumotiga ko‘ra, ko‘p
  

bosqichli vertikal bo‘linishi;

89

• 
  boshqaruv qarorlari qabul qilinadigan ijtimoiy sohalar ‒iqtisodiyot, siyosat,
  

ma’naviy۔axloqiy, san’at va boshqa sohalar bo‘yicha gorizontal bo‘linish.

Har bir sohada qabul qilinadigan BQ aholi hayot kechirish darajasiga ta’sir qiladi. Misol uchun, siyosiy, iqtisodiy va boshqa qarorlar tufayli badavlat va kam ta’minlangai fuqarolar, shuningdek o‘rtahol fuqarolar soni ortishi yoki kamayishi mumkin.

Ijtimoiy hayotning vertikal va gorizontal bo‘linishining mutanosibligi BQ ni ishlab chiqishdagi ijtimoiy javobgarlikni baholash va nazorat qilish uchun matritsalar turkumini barpo etishga imkon beradi. Har bir matritsa aholi farovonligining ayni davrdagi holatini qayd etib boradi. 6.2-rasmda iqtisodiyot, siyosat va huquq sohalarida qabul qilingan uchta qaror ta’sirida joriy holatning o‘zgarish xarakteri ko‘rsatilgan. Mazkur holatlarning o‘zgarishiga qarab BQ ni tatbiq qilgan shaxslarning ijtimoiy javobgarligini baholash mumkin.

Vertikal bo‘linish (daromadi bo‘yicha guruhlar)

Badavlat
fuqarolar

O‘rta hol

fuqarolar

Kam ta’minlangan

fuqarolar

N KN KN K ...Jamoa

Iqtisodiyot Siyosat Huquq hayotining
gorizontal
sohalari