Xatoliklarini aniqlash va ularni bartaraf etish masalalari xam yetarlicha tadqiq etilmagan

2.5-§. Hosila mavzusiga oid test topshiriqlarini tuzishda o‘quvchilar tomonidan yo‘l qo‘yiladigan tipik xatolarni bartaraf etish
Matematikadan pedagogik texnologiyalar orqali ularning malaka va ko‘nikmalarini, mustaqil fikrlashlarini shakllantirish hamda rivojlantirish, masala, misollar echish jarayonida o‘quvchilar yo‘l qo‘yadigan tipik xatolarni aniqlash va ularni bartaraf etish masalalari hali etarlicha tadqiq etilmagan. SHu sababli o‘quvchilar matematikaga oid masala, misollar echishda yo‘l qo‘yadigan tipik xatolarni topish va ularni bartaraf etish maqsadga muvofiqdir. O‘quvchilar masala va misollar echish jarayonida juda ko‘p hollarda tipik xatoga yo‘l qo‘yadnlar. Ayniqsa, oliy o‘quv yurtlariga kirish imtihonlarida masala va misollar echishda bunday xatolarga yo‘l qo‘yilishi o‘quvchilar ballarining pasayishiga olib keladi. Chunki test topshiriqlarini tuzishda o‘quvchilarning yo‘l qo‘yadigan tipik xatolardan foydalangan holda javoblar tanlanadi.

O‘quvchilar yo‘l qo‘yadigan tipik xatolar asosan quyidagi hollarda uchrashi mumkin:

- funksiyalarking aniqlanish va o‘zgarish sohalarini yaxshi bilmasligidan;

funksiyaning asosiy xossalarini yaxshi bilmasligidan yoki unutishidan;

- ta’rif, teorema va aksiomalarii noto‘g‘ri qo‘llashdan;

- grafiklarni noto‘g‘ri chizishdan;

- masala va misol shartini noto‘g‘ri tahlil qilishdan;

- formula va ayniyatlarni noto‘g‘ri tatbiq etish va hokazolar

O‘quvchilar masala va misollar echayotganda bunday xatolarga yo‘l qo‘ymasligi uchun avvalo:

- nazariy bilimga ega bo‘lish:

- qo‘yilgan masala shartlarini to‘liq tushunish;

- orttirilgan tajriba va hosil qilingan ko‘nikmalarga tayanib zarur formula va teoremalar asosida masalani echishning tezkor usulini tanlash.

Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari matematika dasturining ko‘proq qismini hosila tushukchasi, hosilaning tadbiqlari, hosilaning funksiyalarini tekshirishga tadbiqi, boshlang‘ich funksiya va integral tushunchalari egallaydi.

Bu kabi mavzularni o‘rganishda o‘quvchilar tomonidan tnpik xatolarga yo‘l qo‘yilishi ko‘proq uchrab turadi. Misollar:

1-misol: u=-x²+6x-8 funksiyani monotonlikka tekshiring. Buning uchun quyidagi teoremalardan foydalanamiz,