XiMiYa kabinetine qoyilatuǵin talaplar

Partlaw qáwpi bolǵan tájiriybeler

Órteniw qáwpi bolǵan tájiriybeler

Záhárleniw qáwpi bolǵan tájiriybeler

Denege jaraqat jetkeriwi múmkin bolǵan tájiriybeler

Elektr togi uriwi menen baylanisli bolǵan tájiriybeler

Hár qanday jaǵdaylarǵa qaramastan mektep ximiya baǵdarlamasında kórsetilgen tájriybelerdi qáwipsiz ótkeriwge erisiw kerek.
Buniń ushın tómendegi qaǵiydalarǵa ámel qiliw kerek:
Ásbap-úskenelerdi jiynaǵanda, olardıń pútinligine itibar beriw hám olardıń jalǵanatuǵin jerlerınıń uslaw-uslamasliǵin, gaz ótkeriwshi tútikshelerden gazdiń shiqaytuǵinliǵin tekserip kóriw kerek.
Záhárli hám kúshli iyisli zatlar menen tájiriybeler, sonday-aq kislotalardı hám ashshi eritpelerdi parlandiriw morili shkaf ishinde ótkeriledi.
Tez janıwshı zatlar menen tájiriybeni ottan alista ótkeriw kerek. Qanday da gazdi hám pardi aldin-ala hawa menen aralaspa emes ekenligin bilmey turip jaǵiwǵa bolmaydi, sebebi hár qanday janıwshı gazdiń hawa menen belgili muǵdardaǵı aralaspasi qoparilis berip janadi. Gazometrde vodorod, acetilen, etilen, metan hám basqa gazlardı saqlaw qadaǵan etiledi. Sebebi, bul gazlar hawa menen gúrkirewik aralaspa payda etedi.
Zatlardı kislorodta jag'iw
Kislorodti aliw ushın bertole duzi yaki kaliy permanganatı paydalaniladı. Buniń ushın probirkaǵa bertole duzi hám marganec (IV) oksid aralaspasi (4/1) salınadi. Bul aralaspani eziwge bolmaydi. Eger zárúr bolsa, bul zatlar qaliń diwalli farfor ıdısta bólek-bólek maydalanadi. Bertole duzi menen jumıs islewde júdá abayli boliw kerek. Oni farfor ıdısta maydalawshi dáske menen eziwge bolmaydi. Duzlardıń iri bóleklerin áste-áste, az- azdan kúsh salmay maydalaw lazim.

Kislorodta kómir, fosfor, kúkirt siyaqli zatlardı jandiriw ushın polat qasiqshalardan paydalaniw kerek. Buniń ushın polat qasiqshani rezina probkalardan ótkerip, kislorodli banka yaki sklyankaǵa tuwrilap qoyiladı.

Polat qasiqshaǵa az muǵdarda zat salıp, oni biraz qızdırıp alıp, bankadaǵı yaki sklyankadaǵ i kislorodta jandiriladı.
Natriydiń suwg'a ta'siri
Suwli probirka shtatıvke tik ornatıladı, suwǵa fil’tr qaǵaz járdeminde kerosinnen tazalanǵan kishkene natriy bólegi taslanadi hám abaylilıq penen ústine varonka kiygiziledi. Soń bir neshe sekund kútip turiladı hám varonkaniń ústine shirpi jaǵiladı.
Natriy aqirina shekem reakciyaǵa kirisip bolǵannan soń, silti payda bolǵanliǵin kórsetiw ushın suwǵa fenolftalın eritpesi qosiladı.
Kaliydiń suw menen óz-ara tásir etisiwi
Kristallizatorǵa suw quyiladı hám qaǵazǵa oralǵan xalda mayda kaliy bólegi abaylilıq penen taslanadi. Kaliy ózine tán jalın menen janadi. Kaliydiń shiyshe diywalına jabisip qalıp, shashirawi ásirese qáwipli boladı. Silti payda bolǵanlǵin kórsetiw ushın suwǵa fenolftalein eritpesi qosiladı. Bul tájiriybelerdi atqariwda baxiciz hádiyselerdiń aldin aliw maqsetinde aldińǵi qatardaǵı oqiwshilardı arqaraqqa otirǵiziw yaki qorǵawshi ayna ornatıw kerek boladı.
Sul’fat kislotani suwda eritiw
Koncentrlengshen sulfat kislotani suyiltiriwda kislotaǵa suwdi emes, al suwǵa kislota quyiw kerek. Eger kislotaǵa suw quyilsa, qatti qizip ketip partlaw júz beriwi múmkin. Buniń nátiyjesinde kislota shashirap, jaqin jerdegi adam hám basqa nárselerdi kúydiredi. Kislota qol yaki júz terisine tiyse dárhal kóp muǵdardaǵı suw menen juwiw lazim. Egerde adam ústindegi kiyimge yaki ayaq kiyimge kislota tiyse, suw menen juwıp, natriy karbonat yamasa ammiak penen neytrallaw kerek. Sul’fat angidrid penen toyinǵan sulfat kislotasınıń monogidratı hám oleum menen jumıs islegende judá abayli boliw kerek. Oleum úy temperaturasında tútep turadi. Tútep turǵanda sul’fat angidrid hawadaǵı izǵar menen birigip sul’fat kislotasi puwların payda etedi. Eger oleum qatıp qalǵan bolsa, ol ıdısi menen issi bólmege qoyip eritiledi. Eń úlken qiyin-shilıqlardıń biri oleumdi úlken ıdıstan kishi ıdısqa quyiw bolıp tabiladı. Bul jumıs morili shkafta yaki ashiq hawada arnawli úskenelerden paydalanıp atqariladı.
Vodorod sul’fidin aliw
Vodorod sul’fid aliw ushın mákke dánınıń úlkenligindey 5-6 bólek temir sul’fid alıp, probirkaniń yarimina shekem xlorid yaki sul’fat kislotasi eritpesinen quyiladı. Eger reakciya barisi pás bolsa, probirka sál qizdiriladı.
Vodorod sul’fid júdá záhárli gaz. Soniń ushın oniń menen alıp barilatuǵin tájiriybelerdiń barliǵi morili shkafta orinlanadi.