Xx аср ўзбек адабиётида рубоий ва қитъа

36
7 П. И. Л е н и н. Фалсафа дафтарлари,, 1947, 117-бет.
8 В. И. Л е н н ц, Уша асар. 
199-бет.
9 В. И. Л е н и н, Уша асар, 146-бет.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Тасяввурнииг акс этувчи предмет оилан сезги орқали а.то- 
қ.тси уни предметдап мутлақо ажраб қолган, мавқумлашган 
п-б айтишга имкои бермайдп, у ҳар ҳолда ҳиесий моменг 
пилаи боглиқдир. Предмет билаи еўз ва унинг модднп қобн- 
|ц 
туфанли 
бсвосита 
алоқада 
бўлади. 
Шунинг 
учун 
II II. Павлов тасаввурни бирннчи сигнал қўзкаткичлари си- 
фппда қаранди. Де.мак, таеаввур 
билишнинг 
тушунчага 
ипсбатан қуйироқ босқичиднр.
Тажриба ма ьлумотларипннг кўрсатишича, тасаввур умум- 
1ап1мапинг ўсиши ва нндпвндуал белгпларнинг кўпроқ йўқо- 
ла борпши йўли билан ривожланади .Бу жараён шу бплан 
|\|.тидики, кўргаз.мали момепт тўла йўқолади ва бевосита 
нт.пкос воситасига айлапади. Бошқа ҳар қаидап диалектик 
\'I пн1 каби бу момепт ҳам сакраш, қарама-қаршиликлар ку- 
пашнпинг ҳал бўлиши ва аста-секнпликппнг узилишп бнлап 
чарактерланади. Мавҳум тушунча аниқ тасаввурнинг ннко- 
рн епфатида юзага келадн, аммо бу инкор этилувчинн на- 
:.трга олмаслик ёки йўқотиш деган сўз эмас, балки унинг 
нжобнй томонларпга ворисликнп кўзда тутпшдир. Шунипг 
\ т\ п тушупча тасаввурпи 
улоқтнриб 
ташламайди, балкп 
\ шга сингдиради. Шу туфайлн мавҳум тафаккур акс этувчи 
поқсликдан ўзига мазмун топа о.тади.
Демак, тасаввур билпшпипг энг муҳим шакллпридап би- 
рп бўлиши билан бпрга тушунчанинг папдо бўлиши учуп 
|.тру|) зампн ҳозирлайди.
Предметнииг ўзн у ҳақда тушунча пайдо бўлмасдан ол- 
1111[ бнзга маълум, билишнинг ҳиесий шакллари фнкр уч\п 
материал етказиб бериб, бизла нарсалар ҳақила аннқ би- 
• пм ҳосил этади. Бу жиҳатдан профессор 
Е. М. Галкина- 
Фг.тр) кпипг тасаввурнинг бнлишдаги 
аҳамиятини 
ипкор 
.Iппшпп маъқуллаб бўлмайди. У бундай деб ёзади: «
1
\ан- 
|.тпдпр нарсани, нредмст, ҳодисапи кўриб, уларни кўриш 
' фқа. 1 и қабул қилиб, биз бу предмет ёкн нарсани мушоҳада 
тмасдаи эслашимиз, тасаввур этишимиз мумкпн. Бу тасав- 
н\р бўлади, аммо ҳали бнлнм эмае»10.
Тп.т ёрдамида ҳиссий иньикосдаи умумлашган шп.икосга 
\ |пш учун қатор имконнят бўлпшм керак. Имкониятларнинг 
\|.1вжудлиғи, бнринчи навбатда билиш 
объекти — прсдмег 
ит ҳодисаларнинг умумнй ва муҳнч 
томоплариннпг воқс- 
Iнкнннг ўзида мавжудлиги, сўнгра бу муҳи.м томонларннпг 
нпсоп опгида акс этишн зарурияти ва онгнннг уларни чал-