Янги китоб

Fanning vazifalari.
Ishlab chiqarish tizimi ilmiy asosda tashkil etilar ekan, ishlab chiqarishni
tashki etishning ilmiy bilim tizimida o‘rni yuqori pog‘onasiga ko‘tarilgan bo‘ladi
hamda shunday bo‘lishini amaliy hayot taqozo etmoqda. SHu sababdan ishlab
chiqarishda tashkil etishning ilmiy yo‘nalishlari qatoriga quyidagilarni
kiritish mumkin:

aqliy mehnat jismoniy mehnatga nisbatan o‘ziga xos farqi bor.
Murakkab mehnatlarning bajarilish tartibini mustaqil tanlash, hisoblash,
loyihalashtirish, istiqbolini belgilash, rejalashtirish, muvofiql ashtirish
kabilarni tashkil etish ijrochidan aqliy quvvat, bilim, ijodiy qobiliyat, iste’dod,
mahorat kabi energiyalar sarflaydi, boshqacha aytganda fiziologik jarayonda
mehnat qiladi. Fiziologik jarayonning maqsadi buyumlashgan mehnat sarfi
me’yorida bo‘lishiga, jihozlar va vositalarning ishlash tartibi asoslangan
ravishda ishlashiga intilishdir;

ish joylari, jabhalarini tashkil etish va ularga xizmat ko‘rsatishni
uzluksiz yaxshilab borish, u joylarni ijrochining fiziologik, antrometrik tavsifiga
hamda estetik idrokiga mos bo‘lgan mehnat predmetlari, qurollari, vositalari,
sharoit vositalari bilan ta’minlash, ish joylariga ish vaq tining isrof
bo‘lishini yo‘qotadigan eng samarali xizmat ko‘rsatish tartiblarini joriy qilish;

mehnat jarayonini takomillashtirish, mehnatning ilg‘or usul va
uslublarini joriy qilish. Bu ishga mutaxassis, ijrochilarning yuqori mehnat
unumdorligini ta’min etuvchi eng oqilona mehnat jarayonini loyihalash, tatbiq qilish

---

16
yo‘li bilan, shuningdek, mehnatning ilg‘or usul, uslublarini aniqlash, tanlash va
yoyish yo‘li bilan erishish;

mutaxassis va ijrochilarni tanlash, kasbiy tayyorlash, ularning
malakalarini oshirishii tashkil etish ishini, shakllarini yaxshilash, texnika,
texnologiya, psixologiya, sotsiologiya, antropologiya, pedagogika, iqtisodiy
nazariya fanlarining hozirgi zamon talablariga javob beradigan ta’lim, tavsiyalari,
shakllari va usullarini tanlash;

iqtisodiy munosabat nuqtai nazaridan mehnat predmetlari, qurollari va
vositalaridan, shuningdek, ish vaqti, rag‘batlantirish usullari hamda ilg‘or mehnat
uslublaridan samarali foydalanishga asoslanib, turli xildagi resurslarga oqilona vaqt
sarflanishini aniqlash;

mehnat resurslari, aqliy salohiyatlar, mehnat vositalari uchun ish
kunining maqsadga muvofiq tartiblarini ishlab chiqishda hamda ayrim
jarayonlarning oqilona izchillikda bajarilishini va davom etishini belgilash;

zamonaviy tashkilot faoliyatini tashkil etish muammolarini ilmiy
asosda echib chiqish, ularni amaliyotga joriy qilish;

tashkilot va tashkiliy boshqarish nazariyasiga psixologiyaning
qo‘shgan hissasi individum xulqini o‘rganish, belgilash, hamda odamlar xulqini
o‘zgarish imkoniyatini o‘lchash, aniqlash, ulardan amaliyotda samarali
foydalanish;

ijtimoiy tizimni o‘rganish hisobiga tashkilot faoliyatini tashkil etish
ta’limotini sotsiologiya sohasidagi tadqiqotlar natijasi kengaytiradi.
Xalqning moddiy va ma’naviy darajasini yanada oshirish, butun ijtimoiy
ishlab chiqarishning samaradorligini oshirish asosida, shaxsni har tomonlama
rivojlantirish uchun qulay sharoitlar yaratish, mehnat unumdorligini, odamlarning
ijtimoiy va mehnat faoliyatini oshirish - ijtimoiy strategiyasining oliy maqsadidir.
Shulardan kelib chiqqan holda fanning quyidagi vazifalarini aytib o‘tishi mumkin:
1. Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini ishlab chiqarishni yanada oshirish,
aholining turli-tuman yuqori sifatli oziq-ovqat va yengil sanoat mahsulotlariga
bo‘lgan ehtiyojlarini to‘laroq qondirish va bu uchun kerakli rezervlarni yaratish.
2.Ishlab chiqarish jarayonlarining mohiyati, ahamiyati, mazmuni, asosiy va
yordamchi ishlab chiqarish, sanoat korxonalari infrastrukturasining nazariy va
amaliy masalalarini o‘rganish;

---

17
3. Iqtisodiy islohot sharoitida korxonalarda boshqarishni, ayniqsa iqtisodiy
boshqarishni, rejalashtirish, baholash, moliyalash, kreditlash muammolarini
yechishni o‘rganish.
4.Mamlakatni yetarli darajada ichki resurslar bilan ta’minlash, importni
kamaytirib borib, oxiri umuman tugatish, eksportni vaqti bilan kengaytirish.
5. Qishloq xo‘jalik, unga xizmat ko‘rsatuvchi ishlov berish sanoati
tarmoqlari, tayyorlov majmui, saqlash, transportirovka va savdoning harakati
birligini ta’minlab, ularni umumiy maqsadga – aholini yuqori sifatli va turli - tuman
mahsulotlar bilan ishonchli va o‘z vaqtida ta’minlashga bo‘ysundirish.
6. Korxonalarda ishlab chiqarish tizimining o‘zgarishi shakllari va yo‘llari,
ishlab chiqarishi faoliyatining maqsadi va vazifalari, ularni amalga oshirish yo‘llari
va baholash mezonlarini o‘rganish.
7. Mahsulot tannarxini kamaytirish.
8. Xom-ashyo, material, yoqilg‘i va energiyani tejash.
9. Mehnat samaradorligini oshirish.
10. Asbob uskunalardan foydalanish va ularni takomillashtirish maqsadida
texnik-tashkiliy tadbirlarni ishlab chiqish va mavjud rezervlarni aniqlash.
Yuqorida aytib o‘tilgan vazifalarni bajarish uchun iqtisodchi ishlab
chiqarishni tashkil etish nazariyasini yaxshi bilishi, kerakli miqdordagi yuqori
iqtisodiy bilimlar va tajribaga ega bo‘lishi kerak.