Z nishonova, D. Qarshiyeva

«Muammo» - bilishni rivoj lantirishning obyektiv savoli yoki 
savollar to‘plamiki, amaliy hodisalar yoki nazariy qiziqishlar bilan 
ifoda etiladi.
1.3. Muammo
8

---

Muammolar borliqni tahlil qilishní o ‘rgatadi. Uni isbotlash 
kishining qilgan qarorlari bilan bog‘liq.
1.4. F araz
F araz - bu tasdiqlanmagan va isbotlanmagan, nazariyadan 
chiquvchi ilmiy fikr.
Fan metodologiyasida farazlar nazariy va empirik holatlar kabi 
eksperimental farazlarga ajratiladi. N azariy farazlar ichki naza­
riyalar va nazariy bilimlar asosida vujudga keladi. Fan farazlari 
tugallanuvchi, davom ettiriluvchi xarakterga ega boiishi kerak.
Ikkinchi tur farazlar eksperim ental usullar bilan muammolarni 
hal etuvchi holatlardir. Eksperimental farazlar, albatta, nazariyaga 
asoslanishi shart emas.
Insonning faolligi uning dunyosini muammosiz boiishini 
ta’minlaydi. Muammolar ruhiy faollik bilan ham bogiiq. Atrof 
olamga ko‘ra farazlarni 3 ta turga ajratish mumkin. Birinchi turi 
nazariyalarga yoki borliq modellariga asoslanadi va ulami ochib 
beradi. Ikkinchi turi taiim iy eksperimental farazlar, ular voqea va 
asoslar orasidagi munosabatni ifoda etadi. Ular Feyerbendning 
«Barchasi tasdiqlanadi» tamoyillari asosida shakllanadi. Uchinchi 
turi empirik farazlardir. Ular qandaydir model yoki nazariyalar 
asosida rivojlanadi va shakllanadi.
Qadimgi variantda bunday farazlar Kozma Prutkovaning qarash­
larida ifoda etiladi: «Buminga e’tibor ber, u tuklar bilan qoplangan», 
eksperimentdan keyin bunday faraz isbotlangan.
Isbotlangan farazlarni natijalariga ko‘ra ajratish mumkin:
a) hodisa;
b) hodisalar orasidagi aloqa;
d) hodisalar orasidagi aloqaning sabablari.
Farazning A turini ko‘rib chiqamiz bunda bitta odamda qancha 
ramziylik borligi ifoda etiladi. Farazning B turi bunda bola intellekti 
va ota-onalaming bunga b oigan munosabati tushuntiriladi. Faraz­
ning d turida sabablar tushuntiriladi.
Gottsdanker farazlaming quyidagi eksperimental turlarini ajratadi:
• K ontr faraz - asosiy betaraflik avtomatik tarzda.
• K ontr eksperim ental farazlar faqat laboratoriya eksperi- 
mentidan iborat.

---