Z nishonova, D. Qarshiyeva
Ideal va real eksperiment
Download 2.53 Mb. Pdf ko'rish
|
Ekspirimental psixologiya 2007 КУЛЛАНМА
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ideal eksperiment
4.1 Ideal va real eksperiment
Ideal eksperiment tushunchasini D.Kempbel o‘z asarlarida birinchi bor qoilagan. Ideal eksperiment tajriba o‘tkazuvchi tomonidan faqat bo g iiq boim agan o‘zgaruvchining o‘zgartirilishini ko‘zda tutadi. B ogiiq b o ig an o‘zgaruvchi nazorat qilinadi. Tajribaning qolgan sharoitlari o‘zgarmas b o iib qoladi. Ideal eksperiment (ilmiy tajriba) sinaluvchilarning vaqt davomida ularning xususiyatlari o'zgarmasligini, fizik vaqtning o‘zi yo‘qligini (bu qanchalik qarama-qarshi boim asin) tajriba sinovini cheksiz oikazish imkoniyatini ko‘zda tutadi. Buning natijasida hamma tajriba sinov ta’sir ko'rsatishlar hammasi bir vaqtda o‘tka- ziladi. Ideal eksperiment real eksperimentga qarama-qarshi turadi. Real eksperimentda faqat tadqiqotchinigina qiziqtiruvchi o'zgaruvchilar- gina emas, balki bir qator boshqa sharoitlar ham p‘zgaradi. Ideal tajribaning real tajribaga mosligi ichki validligi (validity) - ideal eksperiment bilan real eksperimentni solishtirish hamda natijalaming ishonchliligi kabi miqdorlarda ifoda etiladi. Ichki validlik tajriba 0‘tkazuvchining o‘zgarib turadigan sharoitlarda bogiiq o‘zgarish- larga ta’sir ko‘rsatish me’yorini ifoda etadi. Tadqiqotchi nazorat qiladigan sharoit bilan b o g iiq boigan o‘zgaruvchisi qanchalik ko‘p ta’sir ko‘rsatsa, tajribaning ichki valid ligi shunchalik past boiadi. Demak, tajriba davomida aniqlangan dalillarning ko‘plari artefaktlar boiishi ehtimoli katta boiadi. Taj- 49 ribani bog‘liq bo igan hamda bo giiq boim agan o‘zgaruvcliining ta’sirini boshqa o‘zgaruvchilarni nazorat qilish hisobiga aniqlash uchun rejalashtirish kerak, artefaktlar teng b oigan o‘zgaruvchilar yo‘qotiladi, yoki ularning ta’sirini kattalashtiradi (tajriba sharoitlarini o‘zgaruvchanligini aralashtirish va o‘zgartirish hisobiga). Yuksak ichki va tashqi tadqiqotlar natijasi ta’sir ko‘rsatuvchi hamma o‘zga- ruvchilarni ham hisobga olib yoki yo‘qotib boim aydi. Ulardan ichki validlikni buzadiganlarini «qo‘shimcha» o‘zgaruvchilar deb atay- dilar. Bunga vaqt omili, vazifa omili, individual farq omilining sirlari kiradi. Download 2.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling