Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti ingliz tili grammatikasi va til amaliyoti

Ketmon ezvorgani uchunmi, yelkasi xo‟kchayib chiqqan [22; 281]. 

 

Yuragi bir nimani sezdimi, ovozining boricha baqirdi [23; 209]. 

---

 

38 

 

 

 Uning eti uyushdimi, ijirg‟anib o‟rnidan turdi [22; 281]. 

 

 

Ba‟zan  taxminiylikni  yana  ham  takidlash  uchun  –mi  dan  tashqari  boshqa 

leksik  vosita, masalan,  negadir so‟zi ham keltiriladi: 

 

 

 

 

Hamon  xotini  tiqilib  yurgani  boismi  negadir  duduqlanib  izoh  berdi 

[23;209]. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Taxminiylik  juda  kuchli  bo‟lganda,  ba‟zan  ayni  holatdagi  birdan  ortiq 

sabab ergash gap tarzida keltirilishi  ham mumkin:   

 

 

 

 

Bilimi sayozlik qildimi yo omadi chopmadimi, ishqilib qora chamadonini 

daranglatib yana qorasuvga qaytdi [22; 282]. 

 

 

 

 

 

Sababning  taxminiyligi  yana  boshqa  vositalar  orqali  ham  ifodalanadi:

 

Ammo  orticha  xursandchilik  ko‟ngillariga  sig‟madi,  chamamda,  yana 

jimib qolishdi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Olchinbek… allaqanday noxush xabarni eshitdi, shekilli,…rangi o‟zgardi

 

Rus tili unga g‟alati eshitilsa kerak,…astoydil quloq solardi   

 

Hukumatning bir dolzarb ishi bordirki, zudlik bilan olib ketgan [23; 209].

 

Buni  noib  to‟ra  yaxshi  payqadi  shekilli  Miryoqubga  xuddi  mehribon 

otaning sevikli bolasiga qaraydigan qarash bilan iliq va muloyim kulib qaradi 

[23; 63]. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ayrim  hollarda  sababning  umumga  ma‟lumligi  takidlanadi,  bunda  sabab 

bilan  natijaning  uzviy  bog‟lliqligi  umumga  ma‟lum  tagbilim  sifatida  anglashilib 

turadi.  Shuning  uchun    sabab  voqea  ifodalangan  ergash  gpning  predikati 

bo‟lishsiz shaklda bo‟lib, -mi yuklamasini  olgan bo‟ladi:  

 

 

Saraton quyoshi yeru ko‟kni yondirb, atrofga olov purkayotgan bir palla 

emasmi, katta-kichik o‟zini choyga uradi [22; 282]. 

 

 

 

 

Sabab  ergash  gapli  qo‟shma  gaplardagi  sabab  mazmuning  subyektiv 

murakkablashuvi  yana  boshqa  ko‟rinishlarda  ham  bo‟lishi  mumkin.  Shunisi 

mumkinki,  bunday  gaplarda,  asosan,  ikki  (yoki  undan  ortiq)    denotativ  voqea 

ifodalanadi.  Shuning  uchun  ham  asosiy  hollarda  ularda  mazmuniy-sintaktik 

nomunofiqlik  yuzga  keladi. 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

39 

 

 

O‟zbek  tilida  sabab  ergash  gap  bosh  gapga  turli  tipdagi  so‟z  formalar: 

yordamchi  so‟zlar,  yordamchi    vazifasini  bajaruvchi  mustaqil  so‟zlar  butun  bir 

turgu‟n birikma  orqali  bog‟lanadi [5; 49].   

 

 

 

 

 

Ingliz tilida esa  sabab erash gap bosh gapga   as, because, since, so, that, 

seeing  (that),  considering; yoki qo‟shma bog‟lovchilar:   for the reason that, in 

view of the fact that, in so far as (insofar as), by reason of orqali bog‟lanadi [18; 

321].   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

As he was tired he preferred to stay at home  

 

 

 

 

Since there is no help, let us try and bear it as best we can  

 

 

They  went  down  arm-in-arm  -  James  with  Imogen,  because  his  pretty 

grandchild cheered him  

 

 

 

 

 

 

 

 

In  so  far  as  it  is difficult to assign an external cause to certain happen-

ings, they are written off as  uncaused or spontaneous [18; 322]. 

 

 

 As the train does not come till 5.30, we have plenty of time 

 

 

Since you have nothing else to do, why not remain with me?   

 

His impressions of Russia cannot be valuable, in as much as he does not 

speak the language         

 

 

 

 

 

 

 

 

She  could  hardly  keep  still,  so  delighted  was  she  to  be  home  again 

(or…she was so delighted to…) [39].  

 

 

 

 

 

 

Who am I that I should presume to offer advice to you?  

 

Bundan  tashqari  ingliz  tilida  sabab  ergash  gaplar  fe‟lning  shaxsiz 

formalari,  guruh predloglari:  owing to, thanks to orqali ham birikadi   

 

Ingliz  tilidagi  fe‟lning  shaxssiz  formalaridan  biri  bo‟lgan  gerund  for 

(uchun),  through  (tufayli)  va  guruh  predloglari  owing  to  (sababli,  tuffayli),