Заки достонлари

10. Тахминий ҳисоб учун қўлланадиган нумератив сўзлар: 
Достонлар матнида суюқ ёки қаттиқ жинсдаги предметларнинг 
оғирлигини ўлчашда жуда кўп отлар шу предметлар ўлчовини 
ифодалаш учун НЛ вазифасида ишлатилади. Бу сўзлар аслида от 
туркумига оид бўлса-да, [сон+НЛ+предмет] қолипида қўлланилиб, 
аниқ оғирлик ўлчовини эмас, тахминий ҳисобни кўрсатади. Бундай 
сўзларга коса (А.i=22; Р.i=2), қоп (А.i=3), том (А.i=1; Р.i=6), хум 
(А.i=1), лаъли (Р.i=5), лаган (Р.i=4) кабилар киради. 
Предметларнинг жойлашган ўрнига қараб ҳисобни кўрсатувчи 
нумеративлар: Орзигул бир коса сувни қўлига олиб..(О.39). Икки 

---

51 
шишада дори берди (О.75). қирқ ошпаз қирқ қозонни осиб ошни 
пишириб ётибди (Алп.353). Неча хум ароқни ичиб // Энди маст бўп 
қолди қайсар (Алп.224). Мома, сенинг хизматингни билайин // Бир 
қоп эмас, тўрт қоп тилла берайин (Рус.359). Кампир бир лаган танга 
тугул ўн лаъли тиллани Равшандан аямайди (Рав.39)....оловдай 
қобиниб, бир қути гургутдай бўлиб ўт олиб кетгандай бўлди 
(Рав.29). Шунда бориб бир томни очди - кумушга тўла, бир томни 
очди - тиллага тўла, бир томни очди - мисга, ғўлага тўла; бир том 
найза, бир том қилич, бир том совут, бир том қалқон (Рав.24).
Предметларни ташувчи восита номи билан ўлчовини кўрсатиш 
учун арава (А.i=2; Р.i=1), эшак (А.i=1), туя (А.i=18; Р.i=1) сўзлари 
қўлланади: Ғазнадан тилла олиб, қирқ хачирга ортди (О.60). 
Султонхон ўз фуқаросига бир эшакдан ўтин буюрди (О.36). Қирқ 
хачирга кўҳна ароқ, қирқ хачирга саримой билан қаймоқ, тўрт юз нор