‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. S u L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni

Yer (tuproq) m onitoringi 
- ekologik m onitoringning tarkibiy 
qismlaridan biri b o ‘lib, yer resurslarining holatini o ‘rganish, 
baholash, salbiy o ‘zgarishlarning oldini olish va kelajakdagi 
o ‘zgarishlarni b a s h o r a tla s h maqsadida am a lg a oshiriladigan 
doimiy dinam ik k uza tu v tizimidir.
Yer kadastri 
- yer resurslarining huquqiy jihatlari, tabiiy, 
ekologik va iqtisodiy holatlari haqidagi zaruriy va asoslangan 
m a ’lumotlar tizimidan iboratdir.
Yerlarni m uhofazalashning asosiy yo‘nalishlaridan biri ularni 
h im o y a la s h v a u l a r d a n o q ilo n a fo y d a la n is h g a q a r a t ilg a n
q o n u n l a r v a t u r l i m e ’y o riy h u j j a t la r n i is h la b c h iq is h va 
a m a l i y o t g a
i z c h i l j o r i y e tis h d ir. 
U s h b u m a q s a d d a
Respublikamizda 1990-yilda «Yer to ‘g ‘risida»gi qonun qabul 
qilindi. U ndan tashqari, m e ’yoriy talablar (standart, QM Q) ham 
m avjud. U sh b u q o n u n va hujjatlarda R esp u b lik am iz d a yer 
resurslaridan foydalanishning huquqiy jihatlari asoslab berilgan.

---

T u p r o q l a r n i m u h o fa z a la s h c h o r a - t a d b i r l a r i n i bir-birini 
to'ldiruvchi yaxlit tadbirlar tizimi d eb t u s h u n m o q va ularni 
m uayyan hududningtuproq-iqlim va a n tro p o g e n sharoitlaridan 
kelib chiqqan holda differensiallab (ta b a q a la sh tirib ) q o ‘llash 
zarur.
Tekshiruv savollari
1. T u p ro q haqida nimalarni bilasiz?
2. T u p ro q lar biosfera va inson hayo tid a q a n d a y aham iyatga 
ega?
3. Sayyoram iz va R e s p u b lik a m iz n in g t u p r o q resurlarini 
tavsiflab bering.
4. T u p r o q l a r eroziyasi q a n d a y j a r a y o n va u n in g salbiy 
jihatlari haqida nimalarni bilasiz?
5. T u p ro q la r deflyatsiyasi va uning ek ologik oqibatlarini 
tushuntiring.
6. Tuproqlarning sho'rlanishi va uning ekologik oqibatlarini 
tushuntiring.
7. T uproqlarning ifloslanishi va uning ekologik oqibatlarini 
tushuntiring.
8. T u p ro q la r unumdorligini q a n d a y y o ‘llar bilan oshirish 
mumkin?
9. Yerdan oqilona foydalanish yo'llarini tushintiring.
10.Yerlarni rekultivatsiyalash d ega nda n im ani tushunasiz?
11 .«Yer to ‘g ‘risida»gi qonunning m ohiyatini sharhlab bering.
12.T u p r o q r e s u r s l a r i b i l a n b o g ' l i q b o ' l g a n e k o l o g i k
m uam m olarning sabab va oqibatlarini ochib bering.