Ўзбекистон республикаи олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

3 мавзу: Тананинг тери қопламаси ва уни хосилалари. Хашаротлар
танасини ранги. Хашаротлар мускул тизими 
 
Режа: 
1. Тананинг тери қопламаси ва уни хосилалари
2. Хашаротлар танасини ранги 
3. Хашаротлар мускул тизими
Тананинг тери қопламаси ва уни хосилалари
Хашаротлар тери қопламаси таянч, ташқи скелет функцияси билан бир 
қаторда бошқа мураккаб функцияларни бажаради. Айниқса уларни тўсиқ 
хусусияти ахамиятлидир чунки тери қоплама ташқи мухит билан организмни 
ўзаро муносабатларини тартибга солади ва ўз ички мухитини 
барқарорлигини таъминлайди. Шу билан бирга тери қоплама танани рангини 
белгиловчи, захиралар ва метаболитлар хамда рецепторлар билан безлар 
учун жой бўлиб хизмат қилади.
Тери қопламасини асосини гиподерма – бир қаватли эпителий ташкил 
қилади, уни остида базал мембрана, ташқарисидан эса кутикула қоплаб 
туради. Структурасиз базал мембрана гемоцитлар махсулидир. Гиподерма 
хўжайралари бир ядроли, усти микротукчали, айрим хўжайралар гиподермал 
безларга ѐки сенсиллаларга(тукча ва қилча) айланган. Гиподермани хосиласи 
кутикула қаттиқлашган тузилма бўлиб уни ичидан кўп сонда порали 
каналлар ўтган.
Механик хусусиятлари бўйича кутикулани металлар билан солиштирса 
бўлади. Масалан кутикула 10 кг/мм
2 
босимга бардош беради, пўлат эса 
100кг/мм
2
, аммо пўлат кутикуладан 7 баробар оғирдир. Термитлар 
мандибулалари билан металл пластинкаларни кемира олади.
Одатда кутикула икки қатлам: прокутикула и эпикутикуладан иборат. 
Улар кутикулага пишиқлик ва эластиклик беради хамда кимѐвий моддаларга 

---

36 
чидамли бўлиб уларни ўтказмайди. Энг ташқи қатлам эпикутикула юпқа 
бўлса хам 4 қатламга бўлинади. Булар кутикулин, полифенол, мум ва