Ўзбекистон республикаи олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий

гиподерма ва базал мембрана. Кутикула терининг ташқи қатлами бўлиб 
хужайравий тузилишига эга эмас. Гиподерма эса бир қават хужайралардан 
иборат, улар тери эпителийсини ташкил этиб кутикулани остига жойлашган. 
Базал мембрана юпқа бўлиб (уни кўриш қийин) гиподермани остида 
жойлашади, у хам хужайравий тузилишга эга эмас. 
Расм 12. Хашаротлар терисини схематик тузилиши. 
Кутикули хашаротнинг ташқи скелетини хосил қилиб таркибини 
асосини ишқорларда эримайдиган қаттиқ модда хитин ташкил қилади. Бунга 
ишонч хосил қилиш учун хашаротни 10 % КОН ѐки NaOН эритмаларига 
солинади ва қайнатилади. Бунинг учун хашаротларни чинни идишчага 
жойлаштириб устига ишқор эритмаси қуйилади. Чинни идишча қумли 
ванначага қўйилиб электр иситгичда қиздирилади (бу ишлар мўрили шкафда 
қилинади). Эритмадаги хашарот 10-15 минут қайнагандан сўнг совутилиб, 

---

68 
сувда ювилади ва ичи очилади. Солиштириш учун қайнатилмаган 
хашаротларни хам ичи очилиб кўрилади. Хамма ўзгариш ва фарқлар 
дафтарга ѐзиб қўйилади. Тери қопламасининг тузилиши билан танишиш 
доимий препаратларда микроскоп остида олиб борилади ва расм дафтарига 
чизилади(расм 12). 
Терининг 
хосилалари 
ҳар 
хил 
хашаротларда 
ўрганилади. 
Хашаротларнинг мускул системаси кўндаланг тарғил мускул толаларидан 
иборат. Скелет мускуллар 4 гурухга бўлинади: бош, кўкрак, қанот ва қорин. 
Хашаротларнинг мускулларини янги ѐрилган йирик хашаротларда ўрганиш 
қулаймкин.
4- МАВЗУ
Овқат ҳазм қилиш тизими тузилиши. Сўлак безлари.
Мальпиги найчалари тузилиши 
Керакли жихозлар: МБР-1, МБС-1, МБС-9 микроскоплари, лупалар 
буюм ойначалари, қоплагич ойначалар, ванначалар, петри ликопчалари, 
пинцетлар, дастали игналар, тўғнағичлар, сувли стаканлар, пипеткалар.