мумкин.
Хулоса сифатида қайд этиш лозимки, диннинг вужудга
келиши сабабларини ўрганиш унинг одамлар онгига таъси
ри, жамиятдаги ўрни ва аҳамиятини яхшироқ тушунишга,
унинг яратувчилик жиҳатларидан инсоният манфаатлари
учун янада кенгроқ фойдаланишга имкон беради, вайрон-
кор кучларни жамиятдаги барқарорлик, фуқаровий тотув
лик, ўзаро ёрдам ва \амжи\атликни барбод қилишга қара-
тилган фаолиятига самарали курашади.
Диннинг илк шакллари ва уларнинг хусусиятлари
Киши онгида диний дунёқараш пайдо бўлиши учун та
факкур билан боғлиқ шароитлар талаб этилади. Масалан,
абстракт тафаккур, кучли \ис-ҳаяжон, тасаввур, тўғри ва
нотўғри мантиқий боғлиқпикларни фарқлаш қобилияти ка-
билар шулар жумласидандир. Ҳозирги замон фани хомо ха-
билисларнинг шундай имкониятга эга бўлганлиги тўғрисида
аниқ маълумотларга эга эмас, лекин хомо сапиенснинг даст
лабки вакили — кроманьон одам воқеликни таҳлил қилиш,
фикрлаш, кундалик фаолиятида ортгирган тажрибаларини
ёдда сақпаш ва авлоддан-авлодга ўтказиш сингари имкони-
ятларга эга эди. Шунга қарамай, кроманьонларнинг аждод-
ларига нисбатан имкониятлари қанчалик кенг бўлмасин,
билим ва имкониятлари чекланганлиги боис улар табиат
кучлари олдида ожиз бўлганлар. Кроманьонларда кўп йил
лик тажрибалар асосида тўпланган билимлар билан бирга
хаёлий фантастик курашлар ҳам шаклланган.
- 35 -
Кроманьон тафаккурининг ривожланиши диний қараш-
ларнинг абстракт фикрлайдиган «ярим-ёввойи» мавжудот-
нинг онгида пайдо бўлмаганлиги, балки кишиларнинг жа-
моаларга бирлашиб меҳнат қилишлари (ов қилиш, озиқ-ов-
Do'stlaringiz bilan baham: |
