Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

ижтимоий турмушда кўплаб учратиш мумкин. Давлат арбобла- 
рининг шахсини улуғлаб ҳайкаллар қўйиш ёки суратларини 
асраш, сумалак тошини сақлаш, ҳайвонларнинг аъзолари ни 
олиб юриш ва шу каби ҳолатларни қайд этишимиз мумкин.
Фетишизм руҳнинг кучиши тўғрисидаги қарашлардан ву­
жудга келган. Моддий оламда руҳлар мавжуд эканлигига ишо- 
нищдан анимизм шаклланди. 
Анимизм
деб (лотинча 
anima -  
жон, руҳ деган маъноларни англатади) табиат воқеликлари- 
да, ҳодисаларда руҳларнинг мавжудлиги, уларнинг инсон ва 
жамият ҳаётида фаол иштирок этишига ишонишга айтилади.
Инсоният тафаккури тараққиётининг илк босқичларида 
пайдо бўлган анимизм ибтидоий эътиқоднинг универсал 
шаклига айланган, чунки у кишидан нафақат эътиқод 
қилиш, балки муайян удум ва маросимларни бажаришни 
талаб қилган. Бу эса кейинчалик диний урф-одат ва маро­
симларни вужудга келтирган.
Анимистик тасазвурларга биноан жонзодларда руҳ мав­
жуд. Мавжудотнинг танаси руҳ учун қобиқ вазифасини ба­
жаради, лекин у танадан мустақилдир. Руҳ танани истаган 
вақгда тарк этиши мумкин. У танани тарк этса, киши фаол- 
лигини вақтинча йўқотади (ҳушидан кетади, туш кўради) 
ёки вафот этади. Руҳ ўзининг «қобиғини» тарк этганидан ке­
йин ҳам индивидуаллигини сақлаб қолади.
Pyjyiap дунёси предметларда, жонзодларда жойлашган ва 
танадан мустақил фаолият кўрсатувчи руҳларга бўлинади. Тана 
ёки предмет билан боғланмаган «олий» руҳлар илоҳий ва мод­
дий дунёдаги воқеа-ҳодисаларни бошқариб туради, одамлар­
нинг ҳаёт йўлини ва вафот этганидан кейинги такдирини бел­
гилайди Одамлар руҳларнинг норозилигини вужудга келтирув­
чи ишларга эмас, балки уларнинг кўнглини олишга ҳаракат