Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент ирригация ва мелиорация институти

Йирик шаҳарларнинг экологик мониторингни ташкил қилиш ва 
олиб бориш. Жуда мураккаб ва кўп қиррали жараѐн ҳисобланади. Чунки 
бундай шахарларда биринчидан аҳоли кўп яшайди ва келиб кетувчилар сони 
ҳам кўп. Шаҳар бу аҳоли оммасини жойлаштириш, хизмат қилиш, тўйдириш, 
иссиқлик, газ, бензин, озиқ-овқат ва хўжалик маҳсулотлари билан 
таъминлаши керак. Сўнгра улардан чиққан маиший ва саноат чиқиндиларни 
тўплаш, утилизация қилиш керак. Бу ишларни бир маромда ва вақтида 
мунтазам бажариш учун доимий равишда шаҳарни атм.ҳавоси сифатини, 
сувини, тупроғини ҳолатини кузатиб, текшириб турилиши керак. Бу 
вазифаларни бажарилиш шаҳардаги саноат ва административ корхоналарни 
ва уларда ишловчи кишиларни фаолиятида, умуман ҳаѐтда муҳим аҳамият 
касб этади. 
Шунинг учун шаҳарни экологик мониторинг олиб боришда шахар 
табиатни муҳофаза қилиш қўмитасини тегишли идоралари, гидрометмарказ, 
санпеднадзор, атроф муҳит ҳимояси Департаменти ва бошқа бир қанча 
шаҳардаги маъсул корхоналар ва лаборотория марказлари фаолият олиб 
боради. Бу корхоналарни ахборот билан таъминлаш учун шаҳарларда бир 
қанча турғун кузатиш постлари ва кўчма лабороториялар хизмат қилади. 
Булардан ташқари атроф муҳит ҳолатини кузатувчи автоматик станциялар 
узлуксиз ишлайди. Турғун назорат постлари ифлослантирувчи манбаларга 
яқин жойларда жойлаштирилади. Сув объектларини мониторин. учун махсус 
станциялар ва кимѐвий лабороториялар иш олиб боради. 
Катта шаҳарлар атмосфера ҳавосини сифатига албатта транспорт 
воситалари катта таъсир кўрсатади. Уларнинг 2Г билан бутун шаҳарни 
ҳавоси ифлосланади (6(Н80% гача) 

---

 Шунинг учун шаҳар транспорт тармоғини ташкил этиш, чоррахалар 
ва кўчаларнинг жойланиши, ҳаракат оқимини регулировка қилиш, транспорт 
турларини танлаш ва уларнинг техник ҳолатини доимий назорат қилиб 
туриш, светофорларни жойланиши ва бошқа олимлар (электиротиранспорт) 
жуда катта аҳамият касб этади (транспорт турлари, ѐки, ѐқилғи турлари, 
харакатграфиги ва ҳ). 
1) 
шаҳардаги фавқулотда ҳодисалар ва авариялар ҳақида тезкор 
маълумот олиш; 
2) 
шахардаги экалогик ҳолатни ҳавталик натижаларининг билиши 
ва баҳолаш; 
3) 
шаҳардаги экологик ҳолат мумтазам башорат қилиб бориш; 
4) 
шаҳардаги эпидемологик ҳолатини натижаларининг тўплами. 
5) 
йиллик ҳисоботларни тайѐрлаш ва таҳлил қилиш. 
Шаҳар экологик мониторинг тизими 2 даражада ташкил қилинади: 

маҳсус экологик мониторинг тизимчалари, шаҳар ва тармоқлар 
ҳудудий марказлари ва илмий-техникавий корҳоналар. 

умумшаҳар ахборот тизимчалари, аналитик марказлар, шаҳар 
бошқарув органлари. 
Бунда биринчи даражада йиғилган ахборот иккинчи даражага берилиб 
таҳлил қилишиб сўнгра тегишли идораларга бажариш учун тарқатилади. 
Юқорида 
келтирилган 
тадбирлар 
тегишли 
вазирликлар 
ва 
бошқармалар томонидан тузилган дастурлар асосида амалга оширилади. Бу 
дастурларни тузишта керакли жихозлар билан таъминлаш, замонавий 
техника 
воситалари, 
назорат 
постларини 
ташкил 
этиш, 
физик 
параметирларни назоратини ташкил этиш, масофадан туриб бошқарувчи 

---

замонавий назорат воситалари, геоахборот тизимларини ташкил этиш, 
маделлаштириш дастурлари ишлаб чиқариш ва бошқалари кўзда тутилади.