Ўзбекистон республикаси олий ва орта махсус талим вазирлиги


Дала тупроқларининг хажим оғирлигини аниқлаш усуллари


Download 1.32 Mb.
bet6/7
Sana31.03.2023
Hajmi1.32 Mb.
#1313249
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
ўқув амалиёти Тупрок ва агрокимё

Дала тупроқларининг хажим оғирлигини аниқлаш усуллари.

Далада тупрокнинг хажм огирлигини аниклаш учун металлдан ясалган маълум хажмдаги ва огирликдаги, икки томони очиладиган, копкокли махсус цилиндрда табиий холати сакланган тупрокнинг хажм огирлиги аникладик. Бунинг учун аникланмокчи булган катламнинг юзаси тозалаб, цилиндр тозаланган каватнинг уртасига тахтача ёрдамида урнатиб куйдик (Бунда цилиндрнинг бушлиги тупрок билан тулади). Сунгра кокилган цилиндр пичок ёрдамида тупрок каватидан ажратиб олдик ва эхтиётлик билан цилиндрдаги ортикча тупрок, цилиндр юзасига тенг килиб хар икки томони пичок билан кесиб ташладик ва тезда техник тарозида цилиндр тупроги билан тортдик. Тупрокнинг хажм огирлиги курук тупрокка нисбатан булганлиги учун аввал тупрокнинг намлигини аниклаш керак болди. Сунгра тупрокнинг соф огирлигини цилиндр хажмига булиб, тубандаги формула ёрдамида унинг хажм огирлиги хисобладик: d1k p/v


d- тупрокнинг хажм огирлиги, р- цилиндрдаги тупрокнинг соф огирлиги, г
хисобида, v- цилиндрнинг хажми, см3 хисобида.

Узбекистоннинг сугориладиган буз тупроклар хайдалма катламининг
зичлиги кийматини Э.Ф.Морозованинг маълумотлари асосида (1969й.)
куйидагича бахолаш мумкин:
1,0-1,3 г/см3 –энг макбул (оптимал);
1,3-1,4 г/см3 –яхши;
1,4-1,5 г/см3 -коникарли;
1,5-1,6 г/см3- коникарсиз;

0-10 = 1,6 10-20 = 1,6


20-30 = 1,5 30-40 = 1,4
40-50 = 1,5 50-60 = 1,3
Далада қилинган тажрибамини хулосаси.


Тупроқ таркибидаги харакатдан алмашувчан фосфорни мачигини протасов усулида аниқлаш.

Бу усул харакатчан фосфор кислотасини аммоний карбонатнинг 1%ли


эритмаси билан ажратиб олишга асосланган.
1.Технокимёвий тарозида 1 мм ли элакчада эланган тупрокдан 5 гр тортиб
олиб хажми 200-250 мл булган конуссимон колбага солинади (агар тупрок эн-
ди олинган янги намуна холида булса ундан эланмай тортилма олинади) ва
унинг устига аммоний карбонатнинг 1 % ли эритмасидан 100 мл куйилиб 5 минут чайкатилади ва 1,5-3 соат тиндириш учун колдирилади.
.2 .Сунгра тиник суримдан эх,тиётлик билан (чайкатиб юбормасдан) пипетка
ёрдамида 5 мл олиб, пробиркага солинади ва устига 2 мл молибден эритмасидан куйилади.
3. Бир вактни узида 3 та 50 мл х,ажмли улчов колбада намуна эритмаси-
нинг шкаласи тайёрланади. Бунинг учун олдин дан тайёрлаб куйилган намуна
эритмадан биринчи улчов колбасига 2,5мл, иккинчисига-5,0мл ва учинчисига-
10мл куйилади. Сунгра хдр бир колбага 2мл дан молибденли реактивдан Кушилиб колбадаги эритма хджми дистилланган сув билан чизигиачаетказила- ди ва аралаштирилади.
4.Шундан сунг, урганилаётган ва намунавий эритма куйилган пробирка-
ларга янги тайёрланган калай хлороид эритмасидан 7-8 томчи кушилиб, про-
биркалар огзига тикин куйилиб аралаштирилади ва 3-5минут колдирилади,
сунгра х,осил булган кук (хдво) ранг намуна эритмали пробиркалар ранги билан таккосланади.
5.Агар урганилаётган эритма ранги биринчи колбадаги эритма рангига тугри келса ундаги фосфор микдори Змг/1 0 0 гр (тупрок огирлигига нисбатан); иккинчи пробирка рангига тугри келсаЗ-6мг/1 0 0 гр; учинчи пробирка рангига тугри келса 6мг/1 0 0 гр дан куп лиги дан далолат беради.
Намуна эритмасини тайёрлаш: 1,9167 г КН2Р 0 4 ни бир литрли колбага солиб, дистилланган сувда эритилади. х,осил булган эритмадан 50 мл олиб 500 мл ли колбага солинади ва колбанинг белгисигача дистилланган сув куйилади. Бу эритмадан 100 мл олиб яна 1 л га етказилади. Бундан яна 50 мл олиб 100 мл ли улчов колбасига солиб юкори чизигигача сув тулдирилади. Бундай усулда тайёрланган намуна эритманинг 1 мл да 0,005 мг Р20 5 булади.

Download 1.32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling