Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги, мирзо улуғбек номидаги тошкент давлат университети
Download 4.19 Mb.
|
фалсафа ўқув қўлланма ЎзМУ
Софистика - Софистик тафаккур усули дастлаб қа димги юнон фалсафасида пайдо бўлиб, ўрта асрларда,айниқса кенг тарқалади ва ривожланади.
Қадимги давр юнон фалсафасида бирон-бир ҳунар ни ёки бирон бир билим соҳасини мукаммал эгаллаганкишилар софистлар, деб аталган бўлса, кейинчаликўрта асрларга келиб, нотиқлик, донишмандлик, би лимдонлик билан ном чиқарган кишилар ҳам, турлиомоним сўзлар асосига қурилган турли фикрлар биланкишиларнинг бошини қотирадиган, устамонлик биланулар фикрларини чалғитадиган кишилар ҳам софист лар, деб атала бошланади. Софистик тафаккур усули ёки софистика муҳокамажараёнида билиб туриб, атайлаб ёлғон асослардан ёл ғон хулосалар чиқариш асосида фикр юритиш усули дир. Шу сабабли софистикани Форобий «ёлғондакамдонолик» деб, изоҳдайди. Унинг фикрича, софистиктафаккур усули билан фикр юритувчи киши ўрганили ши лозим бўлган нарсаларни ўрганишда аклни тўғрийўлдан чалкаштиради ва ёлғонни рост шаклда тасаввурқилишга мажбур қилиб, кишини тўғри фикрлашданадаштиради. Софистика ижтимоий илдизларга эга. Софистиктафаккур усули ҳақиқатни атайлаб бузиб, ёлғон фикр ни ҳақиқат сифатида кўрсатишга асосланади. Бу нарсадоимо маълум манфаатдан келиб чиқиб қилинади.Бунга одатда формал мантиқ қонунларининг талабла ридан келиб чиқиб ёндашиш ҳам имкон туғдиради.Софистик тафаккур усулида киши расмий формалтаърифлар билан чекланади ва шу асосда фикр юрита ди. Лекин софистик тафаккур усулини ҳам фақат сал бий жиҳатдан қараш тўғри эмас. Сабаби: софистик та факкур усули илмий билишда, ҳақиқатни аниклашдасалбий роль ўйнаса ҳам, бироқ у санъатда, ҳар хилкомик вазиятни яратишда, бадиий тасвирда ижобийроль ўйнайди. Софистик тафаккур усули ҳам инсон тафаккури1 'Софистика (юнонча: 8ор1ят — атайлаб хато асослар асосида, кўп маъно ли сўзларга асосланиб фикр юритиш) — билиб туриб, хато асослардан ёлғонхулоса чиьцришдир. Бу ерда сўфийлик фалсафаси эмас, балки ўрта асрлардаОврўпада кенг тарқалган алоҳида фалсафий таълимот назарда тутилади. нинг бир қирраси, бир томони сифатида тафаккурнингривожланишида муҳим роль ўйнайди. Диалектик та факкурнинг қарор топишида софистик тафаккурнингўзига хос муҳим ўрни ҳам бор. Форобий ёзганидек,мантиқ қонунларига қатъий бўйсуниладиган фикр жа раёни софистик тафаккур усулидан кишини халос қи лади. Фикрнинг мантиқий бўлиши учун у формал мантиққонунларидан диалектик мантиқ қонунлари даражаси га кўтарилиши лозим. Download 4.19 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling