Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

Ўзбекистонда никоҳ ва ажралишлар сони

Йиллар	Никоҳлар сони, минг	Ажралишлар сони, минг	Ҳар 1000 аҳоли ҳисобига
			никоҳлар	ажралишлар
1980 йил	173,6	22,5	10,9	1,4
1985 йил	200,8	26,1	11,0	1,4
1990 йил	217,1	29,9	10,6	1,5
1992 йил	270,3	33,4	12,9	1,6
1993 йил	235,9	32,8	11,0	1,5

Андижон вилояти бўйича никоҳ ва ажралиш сони

Йиллар	Никоҳлар сони, минг	Ажралишлар сони, минг	Ҳар 1000 аҳоли ҳисобига
			никоҳлар	ажралишлар
1993 йил вилоятда шаҳарлар	22468 5967	1785 7,9% 1172 19,2%	11,2 11,9	0,8 2,3
1994 йил вилоятда шаҳарлар	14487 4627	1344 9,2% 886 19,2%	7,3 9,2	0,7 1,8
1995 йил вилоятда шаҳарлар	16485 4057	1163 7,5% 567 14,6%	8,0 7,2	0,5 1,2

Оилавий ажралишнинг асосий сабаблари нималар?

Ажралишларнинг тарафдорлари кўпроқ ким: эркакларми ёки аёлларми. Қайси бирлари кўпроқ айбдор, ҳозирда қандай омиллар оилавий қўйди-чиқдиларга сабаб бўлмоқда.
Олиб борилган социологик тадқиқотлар натижаларига кўра оилавий ажралишлар 70 фоизидан аёлларнинг, фақат 30 фоизида эса эркакларнинг даъвогарлиги асосида содир бўлмоқда.
41,4 фоиз ажралишларнинг асосий айбдори эркаклар, 26,8 фоизида аёллар, 24,5 фоиз ҳар икки томоннинг ўзаро келиша олмаганлиги сабали, 7,3 фоизини эса келин билан қайнона ўртасида келишмовчилик бўлганлиги оқибатида оила бузилмоқда.
Ҳозирда қўйидаги омиллар оилавий ажралишларга кўпроқ сабабчи бўлмоқда:

1. 
   Эр ўз оиласини моддий ва маънавий жиҳатдан қўлламаслиги, эрлик бурчини, оила бошлиғи сифатидаги масъулиятли вазифасини бажармаётганлиги туфайли
   
2. 
   Эрнинг спиртли ичимликка, наркотик моддаларни истеъмол қилишга берилганлиги ва натижада соғлом оилавий муҳитнинг бузилиши оқибатида
   
3. 
   Аёлларнинг ўз эрига нисбатан қўпол муносабатда бўлиши, эрни эр ўрнига кўрмаслиги, менсимаслиги ва оилада аёллик бурчини ҳис қилмаслиги натижасида
   
4. 
   Эр-хотин ўртасида ўзаро ҳурматнинг йўқлиги, ҳарактернинг тўғри келмаслиги, оддий муаммо маданиятини билмасликлари.
   

Олиб борилган социологик тадқиқотларимиз шундай бирор қонуниятли ҳодисани тасдиқламоқдаки, унга кўра, оилавий ҳаётда ўзларини бахтли деб ҳисоблаган аёллар-булар иш жойида муваффақиятга эришган, ҳар томонлама қизиқишга ва қобилиятга эга бўлган, мустақил, ташқи кўринишидан келишган гўзал бўлган аёллар эмас, балки жиддий юмшоқ кўнгилли, ўз оиласига жонкуяр, чекинувчан бир гапдан қоладиган аёллар экан. Эътибор берилса ҳақиқий оилавий бахтга эришиш омиллари асосан ахлоқий муносабатларга бориб тақалар экан.
Бозор муносабатларига ўтиш шароитида оила билан боғлиқ бўлган ижтимоий муаммоларни ҳал этиб боришдан социологик илмий-амалий тадбирлар ишлаб чиқиш муҳим аҳамиятга эга.
Бизнингча, қўйидаги тадбирларни амалга ошириш зарур:
1. Вилоят ва шаҳар ҳокимлиги қошида «оила хизмати» бўйича бўлим ташкил қилиш мақсадга мувофиқдир. Унда асосий мақсад социологик тадқиқотлар натижаларига асосланган ҳолда оила мустаҳкамлигини ошириш.
2. Никоҳнинг ролини кўтариш, никоҳ олдида эр-хотин масъулияти, бурчига бўлган талабни ошириш
3. Маҳалланинг, маҳалла ва гузарларда оқсоқол-кекса кишиларнинг ролини, уларнинг таъсирини ошириш
4. Қон-қариндош-уруғ, оға-иниларнинг ролини жамоатчилик билан бирга масъулиятини ошириш, оилага улар таъсирини ошириш йўлларини амалга ошириш
5.Оила, никоҳ, ахлоқ, ҳуқуқ ва қонуннинг мутаносиблигини такомиллаштириш ҳозирги муҳим-долзарб вазифалари бўлиб қолиши зарур.