Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Фойдаланилган адабиётлар: 
1. Сафонов В.И. Гуманитарные исследования. 2015. №1(5). 106-108 стр. 
ANIQ VA TABIIY FANLARNI OʻQITISHDA INFORMATIKANING OʻRNI 
VA AHAMIYATI 
 
Zokirov Sh.A. - Muxammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot 
texnologiyalari universiteti I-bisqich talabasi,
Muxamedaminova L.M. - fizika kafedrasi oʻqituvchisi
“Ta`limni tarbiyadan, tarbiyani esa talimdan ajratib boʻlmaydi. Bu 
sharqona qarash, sharqona hayot falsafasidir.” 
I.A.Karimov 
Hozirgi kunga kelib texnika taraqqiyoti kun sayin rivojlanib borayotganligi, aql 
bovar qilmas kashfiyotlar, g`aroyib smartfonlar AKT vositalari dunyo yuzini koʻrishi 
koʻzni quvontiradi. Bu barcha ixtirolar inson manfaati, uning kundalik yumushlarini 
yengillashtirish, kunlik ehtiyojlarini qondirish va hali yechilmagan muammolar, 
kamchiliklarni bartaraf etishga yordam beradi. 

---

283 
XX asr oʻrtalariga kelib yaratilgan ilk EHM(elektron hisoblash mashinalari) 
texnika taraqqiyotini keskin rivojlanishiga, inson va texnika orasidagi oʻzaro 
bog`liqlikni yanada kuchaytirishga sabab boʻldi. Ilk avlod mashinalarining hajmi katta 
va ulardan foydalanishda bir qator muammolarga duch kelingan. Ulardan faqat sodda 
amallarni bajarishda foydalanilgan. XX asr oxirlariga kelib bu muammolar oʻz 
yechimlarini topa boshladi. Ilk EHM larning narxi qimmatligi, birtta mashinaning 
hajmi butun bir xonaning hajmiga tengligi, ulardan foydanishning murakkabligi 
ulardan faqat mutahasislargina foydalanishiga olib kelgan. Shaxsiy kompyuterlarni 
yaratilishi insonlarda ularga nisbatan katta qiziqish uyg`otdi. Ular avvalgi EHMlarga 
nisbatan juda ixcham arzon va qulay edi. Bu ularning keng sur`atda jamoatchilik 
orasida yoyilishiga olib keldi. Oxirgi 20-30 yil ichida AKT sohalari shu darajada 
rivojlandiki ular dastlabki EHM lardan ham, shaxsiy kompyuterlardan ham tubdan farq 
qiladi. Bularning barchasi inson hayotini avtomatlashtirishga sabab boʻldi. 
Bugungi kunda biz inson hayotini ushbu vositalarsiz tasavvur qila olmaymiz. Oddiy 
bolalar 
oʻyinchoqlari-yu kosmosdagi sun`iy yoldoshlar haraklari ham 
avtomatlashtirilgan. Endilikda ushbu vositalar oshxonadagi yumushlaringizdan tortib 
bank ishlarida ham sizga koʻmaklashadi. Albatta hayotimizdagi har bir yangilik faqat 
inson manfaatlarini koʻzlab yaratiladi. Biz bu yangiliklardan toʻla qonli foydalana 
olishimiz uchun ularni qadimgi tarixidan tortib hozirgi kunigacha yaxshii bilishimiz 
kerak. Bizga ushbu bilimlarni beruvchi fan informatikadir. 
Modomiki hayotimizning har bir sohasida avtomatlashgan tizim ya`ni axborot-
kommunikatsiya tizimi mavjud ekan. Demak har bir soha informatika bilan 
chanbarchas bog`liqdir. Shu qatori ta`lim tizimi sohasida ham informatikaning oʻrni 
beqiyosdir. 
Informatikaning rivojlanishi koʻplab qulayliklar yaratib berdi. Xususan,
ajdodlarimiz oʻz bilimlarini bizga kitoblar orqali yetqazishgan. Ularnign nusxalari ham 
qoʻlda tayyorlangan, koʻp qog`oz sarf qilingan. Modomiki bu madaniy meroslarni oʻz 
holicha saqlanishiga toʻsqinlik qiladi. Tabiiy sharoit, namgarchilik va hakazolar bu 
kabi qoʻlyozmalar, turli xil qadimiy buyumlar sifatiga sezilarli ta`sir koʻrsatgan. Shu 
sababdan ham bizgacha koʻp ma`lumotlar yetib kelmagandir. Qadimdan sharqda ustoz 
shogird an`analari sayqallanib kelgan. Tolibi ilmlar uzoq yoʻl bosib oʻzlariga munosib 
ustozlardan uzoq yillar davomida bilm olishgan. Buning sababi koʻplab bilmlar 
avloddan avlodga aynan shu yoʻl bilan oʻtgan. 
Hozirga kelib ushbu muammolar mutlaqo uchramaydi. Siz hatto uyizda oʻtirib 
ham hohlagan kitobizni, yoki hohlagan ma`lumotingizni olishingiz mumkin. Bu uchun 
esa sanoqli daqiqalar kifoya. Xususan internet tarmoqlarida axborot yashin tezligida 
tarqalmoqda. Bilm olishni istaganlar uchun ham keng imkoniyatlar mavjud. Turli xil 
dasturlar, video darslar, 3D animatsiyalari shular jumlasidandir. 
Har bir sohada yangi g`oya, metod va uslublarni qoʻllash ushbu sohaning 
rivojiga sezilarli hissa qoʻshadi. Bugungi kunda yurtimizda bilimli, tajribali va har 
tomonlama yetuk yoshlarni tarbiyalash dolzarb mavzulardan biri. Zamon bilan 
hamnafas, malakali, bilimli kadrlar tayyorlashda AKTning oʻrni beqiyos. 
Shu sababdan yurtimizda ta`lim tizimini va axborot-texnologiyalari tizimini 
rivojlantirishga katta e`tibor berilmoqda. Muhtaram yurtboshimizning bu masala 
toʻg`risidagi qaror va farmoishlari bunga misol boʻla oladi. Ta`lim tizimiga ushbu 

---

284 
yangi metodlarni kiritish ta`lim samarasini yanada oshiradi. Xususan aniq va tabiiy 
fanlarni oʻqitishda ushbu fan, mavzuni talabalar ongiga toʻliq yetqazish, ular 
tasavvurida bu muhitni shakillantirishda bir muncha muammolar tug`diradi. Misol 
tariqasida tabiiy fanlarni oladigan boʻlsak, ulardagi ba`zi mavzular: inson kundalik 
hayotda koʻrmagan,mikro muhitga oid mavzularni oʻrganishda ularni tasavvur qilish 
qiyinchilik tug`diradi. Shu kabi muammolarni bartaraf etishda zamonaviy metodlar va 
texnologiyalardan foydalanish samarali yordam beradi. 
Elektron doskalar, proektorlardan foydalanish, ularda mavzuga oid multimedia, 
3D animatsiyali materiallardan foydalanish talabalarda bu mavzuni qiziqish bilan 
yanada chuqurroq anglashga yordam beradi.