Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Тўрткатакли «маҳсулот-бозор» матрицаси. 
Маҳсулот 
Бозор 
Анъанавий маҳсулот 
Янги маҳсулотлар 
Ўзлаштирилган 
бозорлар 
1. Бозорнинг чуқурроқ 
ўзлаштирилиши. 
3. Янги маҳсулот ишлаб 
чиқиш. 
Янги бозорлар. 
2. Бозор чегараларининг 
кенгайиши 
4.Диверсификация. 

---

232 
Бостон консалтинг гуруҳи (БКГ) матрицаси 
БКГ матрицаси корхонага унинг ҳар бир маҳсулотларини асосий 
рақобатчиларга нисбатан бозордаги унинг улуши ва сотишнинг ўсиш суръати 
бўйича гуруҳлашга имкон беради. Матрицада бошланғич стратегик ҳолати 
ўхшаш бўлган маҳсулотлар бир хил тўпламга бириктирилади. “Сотиш ҳажмини 
ўсиши – бозорнинг нисбий улуши” координаталар тизимида маҳсулотнинг 
ўрни аниқлангандан сўнг уларнинг ҳар бири учун маркетинг стратегиясини 
танлаш зурур. Маркетинг амалиётида учта асосий стратегия тури мавжуд.
Ҳужумга ўтиш стратегияси бозорда фирманинг фаол, агрессив 
позициясини кўзда тутади ва ўз олдига бозордаги улушини қозониш ҳамда 
кенгайтиришни мақсад қилиб қўяди. Мазкур стратегиядан фойдаланиш 
қуйидаги ҳолатларда мақсадга мувофиқдир: 
- Агар бозор улуши зарур бўлган минимумдан паст бўлса ёки 
рақобатчиларнинг кескин ҳаракатлари натижасида бозор улуши тубдан 
қисқартирилса ва етарли бўлган даражани таъминламаса; 
- Бозорга янги маҳсулот жорий қилинса; 
- Рақиб-фирмалар ўз позициясини йўқотса ва камгина ҳаражатлар билан 
бозор улушини сақлаб қолишни ва бозордаги ўз ўрнини сақлаб қолишни 
кўзда тутса. 
- Фирма ўзининг тутган позициясидан қониқмаса; 
- Ҳужумга ўтиш стратегиясини амалга ошириш учун маблағлар етишмаса; 
- Агар рақиб томоннинг кучли жавоб тадбирлари сабабли ҳужумга ўтиш 
имкони бўлмаса. 
Кўп ҳолларда бундай стратегия йирик фирмалардан улар учун нотаниш 
бўлган бозорларда қўлланилади. Бироқ, бу уни амалга оширувчи томонни 
рақиб-фирмалар ҳаракатига диққат эътиборни қаратишни талаб этади. 
Чекиниш стратегияси қоидага кўра, танлов асосида эмас, балки мажбурий 
ҳисобланиб, бозордан кетишни англатади.