Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти “Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси


Download 0.92 Mb.
bet85/195
Sana26.01.2023
Hajmi0.92 Mb.
#1126700
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   195
Bog'liq
Бизнесда бухгалтер чала

Бошқарув усуллари — бу ходимларга ва умуман ишлаб чи-кариш жамоаларига таъсир к¢рсатиш усуллари бўлиб, бу усуллар қўйилган мақсадларга эришиш жараёнида мазкур ходимлар ва жамоаларнинг фаолиятини уйғунлаштиришни назарда тутади.
Бошқариш усуллари ишлаб чиқàриш ёки хизмат кўрсатиш жа-раёнидаги мавжуд муносабатлардан объектив тарзда келиб чиқади.
Функционал тизим-ости объектларини бошєариш усули бошєари- ладиган объектнинг тузилиши билан боғлиқ б¢либ, унинг таркибидаги бўлимларни бошқаришда қўлланиладиган ўзига хос усулларни ўз ичига олади. Уларни қуйидаги тизимости бўлимлар мисолида кўриш мумкин.
Тизимости булимлар
1. Ишлаб чикариш" бўлими
• махсулотнинг пишиқ (ишончли) лилигини тахлили килиш;
• махсулот сифатини назорат килиш;
омилли тахлил;
функционал тахлил;
• ишчи кучи, ускуна ва материаллардан фойдаланишни назорат қилиш;
• ишлаб чиқариш операцияларини ўрганиш;
• ишлаб чикаришни программалаштириш, режалаштириш ва назорат килиш;
• харажатларни хисоб-китоб қилиш ва бошкалар.
2. "Маркетинг" бўлими
• товарлар бозорида корхонанинг мавкеини диа­гностика килиш;
• корхонанинг бозорга чикиш имкониятларини тахлил килиш;
• янги махсулот ва янги бозорларга чикиш буйича талаб ва эхтиёжларни аникдаш;
• маркетинг концепциясини ишлаб чикиш ва
3. "Ходим" бўлими
• ишчи кучини режалаштириш;
• ходимлар мехнатини ва иш хакини ташкил ки­лиш;
• ходимлар ва уларнинг мартабаларини бошкариш;
• ходимларни бошкариш тизимини шакллан-тириш, тахлил килиш ва бошкалар.
Бу усулларни қўллаш ёрдамида бошқариладиган объект тар­кибидаги бўлимларнинг мақсадлари ва уларнинг ечими бўйича зарур тадбирлар аниқлаб олинади.
Бу усуллар бошкариш функцияларини, яъни:
• режалаштириш;
• ташкил килиш;
• назорат килиш;
• мувофиқлаштириш;
• мотивация (важлар, исботлар келтириш) кабиларни бажариш учун қўлланиладиган усуллардир. Масалан, режалаштириш функциясини бажаришда мутахассислар:
• прогноз (олдиндан айтиш);
• экстраполяция;
• регрессион тахлил;
• моделлаштириш;
• хужум;
• Дельфа;
• омилли тахлил;
• максадлар шажараси ва уни ечиш каби усулларни қўллайди.
Бошқаришнинг назорат функциясиíи бажаришда қўлланиладиган усуллар тезкор, бухгалтерия хисоби ва статистика холатига боғлик ва шуларга асосланади. Мотивация усуллари ходимларни мехнатга ундайдиган барча усулларни, яъни:
иш хаки;
рағбатлантириш тизими;
фойда тақсимотида қатнашиш;
маънавий рағбатлар;
юқори лавозимларга тайинлаш;
малакани ошириш кабиларни ўз ичига олади
Бошқарув қарорларини қабул қилиш қуйидаги услубларга асосланган холда амалга оширилади:
• муаммони қўйиш;
• муаммони хал килиш;
• Ⱪарорни танлаш;
• маълумотларни танлаш, йиғиш, уларни ºайта ишлаш ва тахлил килиш усуллари;
*Қабул қилинган қарорларнинг бажарилишини таъминлаш.
• мухим вокеаларни қайд қилиш усуллари;
• қиёслаш усуллари;
• декомпозиция ва моделлаштириш усулларига муѕиì ¢рин берилади.
Муаммони хал килиш, яъни ечим вариантларини ишлаб чиқиш босқичида хам маълумотларни йиғишда қўлланиладиган усуллардан фойдаланилади. Аммо бу усулларни қўллашга "Нима содир бўлди" ва "қўйси сабаблар таъсири остида б¢лди" деган му­аммони хàл қилишига эмас, балки "Муаммони қай тарзда хал қилиш, қандай бошқарув усулини қўллаш лозим" деган саволга жавоб топиш нуктаи назардан ёндошилади.
Карорни танлаш боскичида, энг аввало танлаш меъёр (крите­рия) ларини шакллантиришга эътибор берилади. Бу ерда сўз кўпинча максимумлаштирадиган ёки минимумлаштирадиган мақсадли функция туғрисида боради. Одатда бундай танловни оптималаштириш деб аталади. Оптимумлаштириш критерияларига қўйидагилар мисол бўла олади:
• фойдани, даромадни, мехнат унумдорлигини, самарадорликни максимумлаштириш;
• харажатни, қўнимсизликни, унумсиз иш вақтлари ва хока-золарни минимумлаштириш.
Қабул кмлинган қàрорларнинг бажарилишини таъминлаш бўйича тадбирлар қарор қабул қилиниб, тасдиклангандан сўнг тузилади. Бу боскичда карорлар шажараси тузилиб, унда максадга эришишнинг барча йўналиш ва йўллари икир-чикиригача аниқлаб чикилади.

Download 0.92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling