АРХЕОЛОГИК МАДАНИЯТ -ўзига хос этн. хусусиятлари б-н ажралиб турадиган муайян даврга ва ҳудудга доир археологик ёдгорликлар бирлиги. Айрим ёки бир қанча белгиларга, хусу сан, сопол буюмларнинг шакли, нақши, марҳумларни дафн этиш тартиби, меҳнат қуроллари, уй-рўзғор анжомлари ва б. га кўра белгиланади. Ёдгорликлар қаердантопилса, шу жойнинг номи б-н юрити- лади (мас, Крвунчи маданияти). Ар.м.ниўрганиш б-н баъзан бирор кабила ёки халқнинг муайян тарихий даврдаги и.ч. кучлари ва муносабатларининг даражаси ҳамда уларда содир бўлтан айрим
ўзгаришлар аниқлаб олинади. Баъзи Ар.м. тарихий манбалардан маълум бўлган машҳур қабилаларга тегишли бўлиб чиқади (мас, Кушон маданияти қад. кушонларга тегишли). Моддий маданият элементларидаги ўхшашлик ҳамма вақт ҳам аҳолининг этник ва ке- либ чиқиш бирлигини ифодалайвермайди, чунки бир-бирига яқин ижтимоий ва географик шароитда хамда ибтидоий техника даврида қабилалар ҳаёти ва маданиятида ўхшашликлар бўлиши мумкин. Бундан ташқари, маданиятнинг айрим элементлари шу маданиятни яратган халқ ёки қабилаларнинг бир жойдан ик- кинчи жойга кўчиши натижасида бошқа қабила ёки халқларга ўтиши мумкин. Ар.м.ни ўрганиш ёзма тарихий маибалар пайдо бўлмасдан олдин яшаган қабила ва халқларнинг тарихини ёзиш учун имконият яратиб беради.
Археологик тадқиқотларнинг асосий услублари: типология, стратиграфия планография, траcсология, экспрементал моделлаштириш. Маданий қатлам тушунчаси. v АРХЕОЛОГИК САНАЛАШ - археологик ёдгорликларнинг ёшини аниқлаш.
Уларнинг санаси йил, юз йиллар, минг йилларда мутлақ, аниқ кўрсатилиши ҳамда бошқа ёдгорликларга нис-батан аниқланган нисбий (илгари, сўнгги)
бўлиши мумкин. Ах. археологик усуллар (стратиграфик, типологик) ва табиий
фанлар усуллари (радио-углерод усули б-н саналаш ва б.) б-н аниқланиши мум-
кин. АРХЕОЛОГИЯНИНГ ИШ УСЛУБИ — моддий маданият ёдгорликлари мавжуд жойнинг табиий географик тузилишига ва улардаги тарихий-маишийҳолатга қараб тадқиқот ишларини белгилаш: 1) археологик ахтариш (реког носцировка)дан иборат бўлиб, унда маълум жойда қайси турдаги ёдгорликлар:
шаҳар харобалари, қад. қабристонлар, масканлар ва ҳ.к. борлигини, уларнинг
тахминий даврларини белгилаб чиқади;
2) археологик синов (разведка)да ҳар бир ёдгорликни синов тариқасида қисман
қазиб кўриб, унинг бунёдга келган замони, умри, хусусияти каби томонларини
аниқлаб олади; 3) муқим (стационар) археологик қазиш турли археологик текши-
ришнинг якунловчи босқичи бўлиб, унда синаб кўрилган ёдгорлик бошдан-оёқ ба-
тамом қазиб текширилади, тугалланган тарихий хулосалар чиқарилади.
Археология ва аниқ ва табиий фанлар (радиокарбон, калий-аргон, дендрохронологик ва магнит аномалияси, геофизик усуллар, палеозоология, палеоботаника, палеоэкология) Естественные методы датирования[править | править код]
Do'stlaringiz bilan baham: |
