%збекстан республикасы жо№ары

Unamsız obraz ózinde jámiyetlik normalarǵa sıyıspaytuǵın qásiyetlerdi jámleydi. Mısalı, Sháleke bay (“Teńin tapqan qız”), Ǵodalaq (“Súymegenge súykenbe”) obrazları xalıqtıń etikalıq túsiniklerine sáykes emes. Bul personajlar kámbaǵallardıń awır jaǵdayın óz mápleri ushın paydalanıp jası úlken bolıwına qaramastan, olardıń jas qızların hayallıqqa alıwǵa umtıladı. Olardıń bul is-háreketi insanıylıq, ádep-ikramlılıq normalarına sıyıspaydı. Sonıń ushın da, olardıń obrazları unamsız.
Folklorda, klassikalıq ádebiyatta, sonday-aq sovet dáwirindegi ádebiyatta obrazlar, kóbinese, qatań túrde unamlı hám unamsız bolıp bólinetuǵın edi. Mısalı, Nawayınıń “Farhad-Shiyrin” dástanınıń bas qaharmanı Farhad joqarı adamgershilikli, tereń bilimli, júregi girshiksiz taza ideal adam obrazında súwretlenedi. Berdaqtıń “Aqmaq patsha” dástanında Gúlim hám oǵan jaqın tilekles personajlar adamgershilikli, insaplı, kóbinese, jábirkesh etip súwretlenedi, al Aqmaq patsha hám onıń átirapındaǵılar miyrimsiz, oysız, insanıylıq qásiyetlerdi ayaq astı etken ar-namıssız etip súwretlenedi. Biraq realistlik ádebiyatta, geyde
ayırım obrazlarda unamlı hám unamsız qásiyetler aralas jámleniwi múmkin. Mısalı, ullı rus jazıwshısı M.Yu.Lermontovtıń (1814-1841) “Biziń zamanımızdıń qaharmanı” romanınıń bas qaharmanı Pechorin sımbatlı, aqıllı, oqımıslı, júris-turısı mádeniyatlı jigit. Sonıń menen birge onıń minez-qulqında menmenlik bar, ol unamsız is-háreketlerdi de isleydi. Pechorin Kavkazda xızmette júrgeninde úyden shıqpaǵan jas tatar qızı Belanıń táǵdirine bile tura jónsiz aralasıp, onıń ólimine sebepshi boladı.
Kórkem obrazlar janrlıq principler boyınsha da ajıratılıwı múmkin. Mısalı, epikalıq obrazlar, dramalıq obrazlar yamasa lirikalıq obrazlar.
Epikalıq obraz degende shıǵarmadaǵı personajdıń is-háreketleri, basınan keshirgen waqıyaları arqalı sáwlelendirilgen obrazdı túsinemiz. Epikalıq obrazlar waqıyalardıń rawajlanıwı arqalı qáliplesedi, basqasha aytqanda, epikalıq súwretlew arqalı qáliplesedi.
Qaraqalpaq ádebiyatında epikalıq obraz jasawdıń jaqsı úlgilerin Berdaqtıń “Aqmaq patsha” dástanında, T.Qayıpbergenovtıń “Qaraqalpaq dástanı” roman- trilogiyasında, Sh.Seyitovtıń “Xalqabad” roman-tetralogiyasında, “Shırashılar” romanında kóriwge boladı.