Library ziyonet uz/ A lvido, ey

---

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
1 
library.ziyonet.uz/ 
 
A
LVIDO
,
 EY 
G
ULSARI 
(
QISSA
) 
Chingiz Aytmatov 
I 
Eski aravani keksa bir kishi haydab borardi. Saman yoʻrgʻa – Gulsari ham juda qari edi... 
 
Yassi togʻlikka tinkani quritadigan uzoq yoʻl bilan chiqilardi. Yaydoq Kulrang 
tepaliklarda qishda doim sovuq shamol yer yalab izgʻib yurar, yozda esa tandirday qizib 
ketar edi. 
 
Bu tepaliklar Tanaboy uchun jon azobi edi. U aravani sekin haydashni istamasdi. Sekin 
yursa yuragi tars yorilib ketay derdi. Yoshlik kezlari tuman markaziga tez-tez qatnab 
turishga toʻgʻri kelar, uyga qaytishida u har gal otning boshini qoʻyib yuborib, toqqa 
choptirib chiqib ketar, uni qamchi bilan ayovsiz savalardi. Agarda hamrohlari bilan bir 
aravada ketayotgan boʻlsa, buning ustiga yana aravaga hoʻkizlar qoʻshilgan boʻlsa bormi, 
yerga sakrab tushib, indamay kiyimlarini olardida, yayov ketardi. Xuddi hujumga 
borayotganday jon-jahdi bilan, qahr gʻazab bilan yurar va yassi togʻlik ustiga 
koʻtarilgandagina toʻxtar edi. U yerda koʻksini toʻldirib-toʻldirib nafas olib, pastda 
oʻrmalab kelayotgan ogʻir, katta aravani kutib turardi. Tez yurganidan yuragi gupillab 
urar va koʻkragida sanchiq turar edi. Har qalay hoʻkizlarning qadamiga qarab, imillab 
kelgandan koʻra yaxshi-ku! 
 
Rahmatli Choro ba’zan doʻstining bunday gʻalati qiliqlarini koʻrib tegishishni yaxshi 
koʻrardi. 
 
– Nega omading kelmaydi, bilasanmi, Tanaboy? - derdi u, - besabrligingdan. Xudo haqqi. 
Senga qolsa hamma narsa tezroq, darrov boʻla qolsa. Jahon revolyutsiyasi darhol boʻla 
qolsa! Revolyutsiya u yoqda tursin, Aleksandrovkadan balandlikka koʻtarilishga ham 
toqating yoʻq sening. Hamma odamlar aravada xotirjamgina oʻtirib borishadi-yu, sen 
boʻlsang sakrab tushib, xuddi orqangdan boʻrilar quvayotganday toqqa qarab yugurasan, 
xoʻsh, bundan nima foyda koʻrasan? Hech narsa. Baribir tepada boshqalarni kutib 
oʻtirasanku. Jahon revolyutsiyasiga ham bir oʻzing yeta olmaysan, bilsang, boshqalarning 
ham tenglashib olishlarini kutasan. 
 
Ammo bu bir zamonlardagi, uzoq oʻtmishdagi gap edi. Tanaboy bu gal 
Aleksandrovkadagi balandlikdan qanday chiqib olganligini sezmay ham qoldi. 
Qariganida, demak, koʻnikib qolibdi. Aravani tez ham, sekin ham haydagani yoʻq. Otni 
oʻz holiga qoʻyib berdi. Endi u doim yoʻlga yolgʻiz chiqardi. Oʻttizinchi yillarda bu 
yoʻllardan u bilan birga shovqin solib yurgan bir toʻda yoshlarni endi qidirib topa 
olmaysan. Biri urushda halok boʻlgan, biri oʻlgan, bitta yarimta tirik qolganlarining ham 
kunlari sanogʻliq qolgan. Yoshlar esa mashinalarda yurishadi. U bilan birga oriq 
qirchangʻi ot qoʻshilgan aravada yurisharmidi. 
 

---