' ~ в q \s s» «sharq» nashriyot-matbaa

QOQON XAROBALARI OR AS IDA
Qo‘qonga nonushta m ahalida kirib keldik. 
Shaharga kirishim iz bilan ayam yana y ig ‘i 
boshladi — am akim ning uyiga tushishim iz- 
ga uning sira-sira xohishi yo‘q edi; «Sen 
ham ayt, yig‘la» deb meni tu rtd i, biqinim ni 
c h im c h ila b o ld i. M en y i g ‘la m a s d a n o q
d ad am k o ‘n d i. Biz K o ‘m ir b o z o rid a g i 
kichik am m am ning uyiga tu sh ad ig an bo‘l- 
dik.
D egrezlikdan Ko‘m ir bozorigacha xaro- 
b alar orasidan o‘tib bordik. Yo‘l bo‘yidagi 
u ylar, do‘konlar kuygan, yem irilgan K a tta
Chorsu atrofidagi do‘konlar, tim lardan nom- 
nishon yo‘q. Omon qolgan m asjid jom e 
oldidagi va ro ‘parasidagi xarobalar orasida 
odam lar savdo-sotiq b ilan m a sh g ‘ul: bi- 
rovning yelkasida eski kiyim -kechak, birov
152
NATLIB.UZ

---

yerga idish-tovoq, tem ir-tersak , birov rang- 
barang ko‘rp a yoyib, birov chala kuygan 
ta x ta , yog‘och uyib o‘tirib d i. Gadoy ko‘p...
A yam am am ning u y ig a tu sh g a n i rozi 
bo‘ldi-yu, lekin yo‘l b o 'y i yosh boladay 
g ‘ingshidi: «U sta Mo‘m in o‘zi ayolm and 
odam, shunday ochlik zam onda birovning 
noniga sherik bo‘lish insofdanm i! R o‘zg‘or 
yo‘q, do‘kon yo‘q, ish yo‘q...» Dadam qo‘lida 
h u n ari borligini, h u n arli odam hech qachon 
och qolm asligini aytib, unga ta salli bergan 
bo‘ldi.
K o‘m ir bozori ham
kuygan, xaroba, 
M adrasai-xon p esh to q in in g b ir chekkasi 
o‘pirilib tushibdi. Q ator h u jralard a n ba’zi 
b irin in g eshigi yo‘q, qop-qorayib tu rib d i. 
A m m am ning uyi ju d a ichkarida bo‘lgani 
uchun hech bir ziyon zahm at yetmabdi.
Ayam eshikdan k irish i bilan am mam ni 
quchoqlab, U m arali haqida d ard -h asratin i 
a y tib y ig ‘la d i. A m m am , u n in g q iz la ri, 
ham m am iz yig‘ladik. Dadam q u r’on o‘qib 
h a m m a n i y u p a tg a n d a n k ey in k o ‘ch a g a 
chiqib ketdi.
A m m am o tn in g su y a g id a n b ir qozon 
sho‘rva qaynatdi.
— Ilg ari bilm as ekanm iz, otning suya­
gidan ham yaxshi sho‘rv a bo‘la r ekan, — 
d ed i. — H u k u m a t b irla s h in g iz d eg a n , 
birlashgan odam larga non-knishka beradi. 
Biz birlash g an lard an , h a r kuni goh b itta , 
goh chorakam b itta gardish bo‘lka olamiz.
Sho‘rv a suzildi. Ammam chorakta q attiq
gardish bo‘lkani tesha bilan ushatib yarm i- 
ni d astu rx o n g a qo‘ydi. Sho‘rv an i ichdik.
153
NATLIB.UZ

---

154
NATLIB.UZ

---

B o shqalarni bilm aym anu, suyak sh o ‘rv a 
K ulala ikkovim izga zo‘rlik qildi...
O v q atd a n k ey in ayam b ila n am m am
boyagi qolgan nonni olib kam pirni ko‘rgani 
am akim nikiga ketishdi. Am m am ning k a tta 
qizi 0 ‘lmasoy boshiga to ‘ncha yopinib ikki 
sin g lisi va K u lala ik kovim izni tom osha 
q ild irg a n i k o ‘ch ag a olib ch iq d i. Boyta- 
k o 'p rik , G‘ish tk o ‘p rikka bordik, undan nari 
o ‘tg a n i q o ‘rq d ik : ham m ayoq ch o rd ev o r, 
xaroba, 0 ‘lm asoyning aytishiga qaraganda, 
chekka m ahallalarni tez-tez bosmachi bosib 
tu ra r, zavod gudok bersa qochib k etar ekan.
Q a y td ik . 0 ‘lm a s o y b iz n i M a d ra s a i 
to ‘n qatorga boshlab kirdi. Bu yerda ochlar- 
g a o v q at u la s h ila r ek a n . M a d ra sa n in g
hovlisi liq to ‘la qari-q artan g , ju ld u r kiygan 
v a b o ‘y n i ip d a y b o la la r . H a m m a n in g
q o ‘lid a so p o l, z a ra n g , tu n u k a k o s a ... 
A m m am ning qizlari h a r kuni shu m ahalda 
kelib ovqat yeb k etish a r ekan. 0 ‘lmasoy 
qayoqdandir sopol to g ‘oracha topib keldi. 
H ovlining b ir chekkasiga qurilgan doshqo- 
zondan o d a m la rn in g k o sasig a b ir c h o ‘- 
m ichdan ovqat suzib berayotgan badjahl 
chol bizni sanab, to g ‘orachaga besh cho‘mich 
a ta la quyib b erd i. Biz n av b atm a-n av b at 
to g ‘orachani ko‘ta rib atalani ichdik.
U yga qaytdik. Ayam bilan ammam ke- 
lishgan ekan. A yam ning ko‘zlari qizargan, 
qovoqlari shishgan edi. Buning sababi da­
dam kelganda m a’lum bo‘ldi: kam pir Um a­
rali to ‘g ‘risid a ko‘ngil so‘rash , ayam ning 
ko‘nglini ko‘ta rish o‘rniga: «Do‘x tirx o n ad a 
tu g ‘ilgan bola nim a bo‘la r edi!» debdi.
155
NATLIB.UZ

---

K echqurun u sta Mo‘m in keldi. Dadam u 
b ila n k u n d u z i k o ‘r is h g a n , a h v o lim iz n i 
a y tg a n e k a n . U zoq m a s la h a t q ilis h d i. 
A m m am tu s h u n m a s d a n -b ilm a s d a n «biz 
b irlash g an lard a n » deb yurgan ekan, aslida 
e r i u s t a M o‘m in « b ir la s h g a n » e m a s, 
kasabalar ittifo q ig a a ’zo bo*lib kirg an ekan. 
U sta Mo‘m in dadam ga ittifo q q a k irish n i 
m aslahat berdi. Biroq b ir n arsa tish g a tegib 
qoldi: ittif o q q a k irg a n te m irc h ila rn in g
ham m asi o‘z do4konida va o‘zining asbob- 
uskunasi bilan ishlar, hukum at ularga tem ir, 
k o 'm ir b erar, tem irchi yasagan narsasini 
hukum atga topshirib, oylik, non-knishka va 
oyda uch gazdan ch it olar ekan. Dadam- 
ning na do‘koni bor, na asbob-uskunasi, 
m anm an degan u sta bo‘la tu rib birovga 
bosqonchilik qilishni istam as edi. Bunday 
ta k lifn i qilgani, cham asi, u sta Mo‘m inning 
ham og‘zi borm adi.
U sta Mo‘m inning o‘zi besh jon, biz to ‘r t
jon. B ularning noniga sherik bo‘lishim iz na 
am mam ga, na uning eriga hech qanchalik 
malol kelm asa ham , «m ehm onning izzati 
uch kun», dadam diqqat, erta lab chiqib 
ketganicha kechqurun kelardi. Ayam uni 
zixnar, «hech bo‘lm asa K ulalani b ir ishga 
joy lab qo‘ying» der edi. K ulala u sta Mo‘- 
m inga qarashsa ham non-knishkasi yo‘q, 
nazarim da, dadam uni ro ‘para kelgan ishga 
joy lab, shunday yaxshi shogirdni qo‘ldan 
chiqargani ko‘ngli bo‘lmas edi.
O radan besh-olti kun o‘tg an d a K ulala- 
n in g akasi D odarxo‘ja keldi. D odarxo‘ja 
Q udashdan quvilganidan keyin Qo‘qonga
156
NATLIB.UZ

---

kelib birm uncha v aq t ham m ollik qilibdi; 
a w a l To‘xlim erganda, undan keyin Gan- 
jiravonda birovlarning juvozini haydabdi, 
yog*ini sotibdi; u ru s h o ‘tib sh a h a r tin- 
chigan va G anjiravon notinch bo‘lgandan 
keyin K ulalani qidirib Q o'qonga kelibdi, 
Buvaydiga boribdi, bizdan darak topolm ay 
y a n a Q o‘q o n g a k e lib d i; s h u n d a n b e ri 
m esh k o b ch ilik q ilib y u rg a n ek a n , endi 
K ulalani topib o‘z y u rti Q orateginga ket- 
moqchi ekanini aytdi. U: «Bitsin boylar, 
b i t s i n z o lim la r!» d e g a n g a p d a n o g ‘zi 
qulog‘ida, hay-hay qilinm asa, Q orateginga 
jo ‘nash oldida Q udashga borib Roziq vofu- 
ru sh va am in bilan «ikki og‘iz gaplashib» 
kelishdan ham toym as edi.
Dadam o‘ylab-netib o‘tirm asd an Yaypan- 
dan o rttirg a n «Zinger »ni sotib, pulining 
yarm ini K ulalaga tu tq izd i; u sta Mo‘min, 
u sta H om idjon, u sta A roqul, am akim va 
boshqa u sta larn in g b irid an om bur, biridan 
m ixsandon, biridan xoyis, bolg‘a, bosqon, 
«m usulm on dam» olib, u s ta K u lalan in g
to ‘r t ishkalini b u t qildi va «hasti Dovud 
m adad qilsin», deb fo tih a berdi. A ka-uka 
o‘zida yo‘q x u rsan d edi. Q orateginliklar 
F a r g ‘o n a g a k e lis h d i h am , Q o ra te g in g a
ketishda ham h a r qancha yuk bo‘lsa orqalab 
0 ‘rate p a orqali do von osha piyoda y u rish ar 
ekan, ikkovi e rta saharda yo‘lga chiqadigan 
bo‘ldi. U sta Mo‘min «hech bo‘lm asa Xovos- 
gacha poezdda borishsin», deb idorasidan 
qog‘oz k e ltirib b erd i, poezdga qog‘ozsiz 
ch iq arilm as ekan. E rta sig a b u la rn i u sta
Mo‘m in bilan dadam stan siy ag a k u zatib
157
NATLIB.UZ

---

chiqdi. Men ham bordim . Stansiyada uzoq 
qolib ketdik, nihoyat, u sta Mo‘m in unga- 
bunga uchrab p a tta oldi. Ikkovi u m rid a 
poezdga tushm agan ekan, shoshib-hovliqib, 
qizil vagonga chiqdi. Poezd jilganda K ulala 
menga qarab ko‘ziga yosh oldi. Men ham 
yig‘lab yubordim .
O radan u ch -to ‘r t ku n o‘tg a ch , dadam
Q ipchoqariqdan hovli topib keldi. Ammam 
ko‘rpa-yostiq, am akim qozontovoq, boshqa 
ta n ish -b ilish lar choynak-piyola deganday, 
h a r kim b ah o li q u d ra t q a ra s h ib , o ‘sh a 
hovliga ko‘chdik. Hovli am akim ning hovli- 
sig a y aq in M u h am m ad rajab degan baz- 
zozn in g m eh m o n x o n asi ek an . Uy b itt a
bo‘Isa ham , ilg ari o‘ris o‘tirg a n , osti ta x ta
pol, usti lampa, oppoq va ozoda edi.
Dadam h a r kuni azonda chiqib k etar, 
p esh in d a bizga g ‘is h t bo‘lk a, k atelo k d a 
yaxshi-yaxshi ovqatlar k eltirib b erar, yana 
k e tib shom ga y aq in k e la r ed i. M ening 
q ila d ig a n ish im , b o rad ig a n y erim y o ‘q. 
G ‘a f f o r jo n n i u n c h a x u sh la m a s a m ham
o‘shanga ishqalanadigan bo‘ldim , b irm u n ­
cha vaqt b irg a o‘ynab yurganim izdan keyin 
ikki hodisa sabab bo‘ldi-yu, undan uzil-kesil 
ko‘nglim qoldi.
B ir k u n i G‘afforjon meni stan siy a yo‘li- 
dagi b ir xarobaga boshlab bordi. U rushdan 
oldin bu yerda h ar xil do‘konlar, lavkalar 
bo‘lgan ekan. G‘afforjon b ir tepalikni ko‘r- 
satib, shu yerda bo‘r borligini aytdi. Qara- 
sam, haqiqatan, tepalikning b ir tom onini 
qazib odam lar bo‘r olganligi ko‘rinib tu rib ­
di. Ikkovim iz o‘sha yerni qazidik. M usht-
158
NATLIB.UZ

---

day, yong‘oqday ancha bo‘r qazib olgani- 
m izda tepam izda bo‘qoqli, qora shim , ityoqa 
k alta k o ^ la k , qora va yaltiroq soyavoni 
sin iq sh ap k a kiygan, yoniga to ‘pponcha 
osgan novcha b ir kishi paydo bo‘ldi. Men, 
«bu odam hozir bizni urishib beradi», degan 
xayolda etagim dagi bo‘rn i tashlagan edim, 
G‘affo rjo n «qizil soqchi» dedi-yu, ishini 
qilaverdi. Qizil soqchi chuqurning bo‘yiga 
o‘tir d i, bizni gapga soldi, ota-onam izni, 
m ahallam izni so‘rad i. G‘afforjon qipchoq- 
a riq lik u s ta A b d u ra h m o n te m irc h in in g
o‘g ‘li ekanini aytdi. Men dadam ning nom i­
n i aytdim , lekin nim a ish qilishini aytol- 
m adim . Soqchi meni chuqurdan to rtib oldi, 
yoniga o‘tqazdi va gapga soldi.
— Nega dadang kiyim -bosh qilib ber- 
maydi? — dedi.
Men G‘afforjonga qaraganda ju ld u r ki- 
yim da ekanim ni endi payqadim.
— Dadam ning puli yo‘q, — dedim.
Soqchi ota-onam b o rlig ig a ish o n m ad i
sh e k illi, gapni a y la n tira v e rd i. Men ota- 
onam borligiga G‘afforjonni guvoh qilmoq- 
chi bo4lib orqamga qarasam , G‘afforjon ketib 
qolibdi.
— Men seni hozir b ir yaxshi joyga olib 
boram an, — dedi qizil soqchi, — to ‘ygu- 
n in g c h a o v q at yeysan, kiyim -bosh qilib 
berishadi, o‘qiysan...
Men y ig ‘ladim .
— Bor may m an, o‘qim aym an, o‘zim o‘qi- 
ganman! — dedim.
Soqchi u desam — bu dedi, bu desam — u 
dedi, qo‘ym adi: qochmoqchi bo‘lgan edim,
159
NATLIB.UZ

---

yo‘lim ni to ‘ sib bilagim dan m ahkam ushlab 
oldi. U ning qo‘lidan qochib qutulishim ga 
ko‘zim yetm ay, y ig ‘lab, yolvorib ketaver- 
dim.
Xaroba, b a’zan obod ko‘chalardan uzoq 
yurib, a tro fi yog‘och pan jarali k attak o n b ir 
hovli oldida to ‘x tad ik . H ovlining ko‘cha 
eshigi oldida men tengi ikki bola b ir quloch- 
dan keladigan tayoqni yelkasiga qo‘yib g ‘oz 
tu r a r edi. B ularni ко‘rib, «shu eshikdan 
kirsam qaytib chiqm as ekanm an-da», degan 
xayolda yuragim orqam ga urib ketdi.
Hovli g ‘ij-bij bola, shovqin. Ichkariga 
kirdik. Qizil soqchi meni baland im orat- 
ning zinasida y ig ‘lab o‘tirg a n b ir bolani 
y u p a ta y o tg a n n o ‘g ‘oy x o tin g a to p sh irib
chiqib ketdi. Bola nuqul:
— Men ochlar m aktabida o‘qim aym an, — 
deb y ig ‘la r edi.
No‘g ‘oy xotin uning boshini sila r ekan:
— Kim aytdi senga ochlar m aktabi deb, 
ochlar m aktabi emas, dorilshafaqa! — dedi.
B aribir «dorilshafaqa» degan so‘z unga 
tasalli berm adi. Men ham yig‘ladim .
Qorong‘i tu shgandan keyin panjaradan 
oshib qochib ketdim .
Uyda rosa x av o tir bo‘lishgan ekan, lekin 
meni hech kim urishm adi, voqeani eshitib 
kulishdi.
S h u n d a n k ey in G ‘a ff o rjo n b ila n b ir 
h a fta c h a ko4rish m ad im , ko‘rish g im ham
kelm adi. K a tta ko‘chadan M amajon degan 
boshqa o‘rto q topib oldim. U ning dadasi 
Q ulm at qizil soqchi bo‘lib, dadam bilan 
tanish ekan.
160
NATLIB.UZ

---

M amajon b ir kuni m eni G‘ish tlik ma- 
chitdagi p a tir-p u tu rg a 1 boshlab bordi. Bu 
yerda jo ‘x o ri b e ra r ekan. P a tir-p u tu rd a
bizning m ahalladan uch -to ‘r t bola, b u la r­
ning ichida G‘afforjon ham bor edi. Bular 
jo ‘xori olgandan keyin ham m am iz qaytdik. 
M am ajon yo‘lda qoldi. N im a b o ‘ldi-yu, 
G‘affo rjo n x o tin olganidan gap ochildi. 
B olalar bunga ishonishm as, “X otinni qa- 
naqa boqadi”,deb k u lish ar edi. G‘affo.rjon: 
“X otin olganm an, xotinim b o r”, deb tu rib
oldi. B olalardan b iri hasad qilganday:
— X otin olgani bilan o‘zi o lip tim i, da­
dasi olib b e rg a n ,— dedi.
— X otinni ham m aga ham dadasi olib be- 
radi-da! — dedi G‘afforjon.
B olalardan yana biri:
— X otin o‘z-o‘zingnikim i, nim a qilsang 
qilaverasanm i, u ra olasanm i?— dedi.
G‘affo rjo n kerildi.
— Uraman! 0 ‘ldirib qo‘yaman!
B olalar ishonm agan bo‘lib u n i gijgij-
lashdi. G‘afforjon hozir borib x o tin in i ura- 
d ig an bo‘ldi. Ham m am iz u n in g k etid an
bordik, birov ro ‘paradagi tom ga, birov de- 
vorga, birov to ln in g kallagiga chiqdi. Men 
ko‘cha eshigining tirq ish id a n qarab tu r- 
dim . A bdurazzoq yam oqchining k a tta qizi 
Omina hovlining o‘rtasid a bosh yuvmoqda, 
sochiga qatiq surkab shox qilib qo'ygan, 
k attak o n qora qum g‘ondan to g ‘arachaga 
suv quym oqda edi. G‘affo rjo n to ‘g ‘ri bo­
rib u n in g kallasiga qo‘yib-qo‘yib yubordi.
1 K ooperativ.
6—937
161
NATLIB.UZ

---

Omina biron gunoh qilgan bo‘lsa-yu, G‘af- 
forjonning u rish in i bilsa, ehtim ol, boshini 
u sh la r yo qochar edi, boshiga to ‘sa td an
shapaloq tu sh g a n i uchun qo‘rqib ketdi-yu, 
tu r a solib G‘affo rjo n n in g yuziga chang 
soldi. G‘afforjon tepm oqchi bo‘lib oyog‘ini 
ko ‘ta rg a n edi, O m ina oyog‘id a n u sh lab
ulo q tirib yubordi. G‘affo rjo n chalqancha 
yiqildi va erkakligi tu tib ketdi-yu, o‘rni- 
dan tu r ib u n in g sochiga ch a n g soldi. 
Bo‘ldi u rish , bo‘ldi m u sh tlash ... Biz qo‘r- 
qib tu m tara q ay bo‘ldik.
Men hovliga kelib, bo‘lgan voqeani ayam- 
ga aytib berdim . Ayam avval xo‘p kuldi, 
keyin qovog‘in i solib: «B unaqa gaplarni 
gapirib yurm a, u y at bo‘ladi», dedi. Keyin 
b ilish im ch a, am akim o ‘sh a A b d u razzo q
yam oqchidan qolgan N isobuvini x o tin qilib 
olgan, u n ing k a tta qizi Om inani G‘affor- 
jonga fo tih a qilib qo‘ygan ekan.
G‘affo rjo n n in g b u tu n te n tak -tan tiq lik - 
la ri, yoshiga nom unosib erk a-in jiq lik lari, 
m eni soqchining qo‘lig a tash lab qochib 
ketgani ham b ir bo‘ld i-y u ,b u qilm ishi ham 
b ir bo‘ldi. Shundan keyin G‘afforjon me­
ning uchun y e tti p u sh ti begona, so‘zlari, 
kiyim -boshi, h a tto o‘zi ham o‘ziga yarash- 
m aydigan bo‘ldi qoldi.
Shu-shu bo‘ldi-yu, G‘affo rjo n d an b u tk u l 
ko‘nglim qoldi. B u larn in g hovlisi ilg a ri 
ham k o ‘zim ga kechasi y o n id an o ‘tg a n i 
odam qo‘rqadigan b ir xarobaday ko‘rin a r 
edi, bunga yana n im ad ir qo‘shildi. Bu hov­
liga uzoqdan ko‘zim tu sh sa ham odam lar­
nin g yelkasida te b ran g an S av rin iso n in g
162
NATLIB.UZ

---

to b u ti, qizining o'lim in i eshitib y ig ‘lagani, 
darm oni yetm agan onasi, ko‘rpayostiq ortib 
g ‘altak-arava surib ketayotgan Azim duduq, 
bo‘yi b ir qarich, soqoli uch qarich chol — 
G‘afforjon ko‘z oldim ga kelar edi.
A yni qovun p ish ig ‘i edi. B ir k u n i dadam
shorn paytida ik k ita qovun ko‘ta rib keldi. 
U ning boshida tepasi uchlik, peshonasiga 
qizil yulduz taqilgan, bolalar aytm oqchi, 
s e n tr shapka, egnida qora, k a lta kiyim , 
oyog‘id a k a tta k o n e tik . Men h a y ra t va 
quvonchdan qichqirib yuborayozdim . Ayam 
g a ra n g b o ‘lib q o ld i, n a fa s i t i t r a b , b ir 
nim alar dedi. Dadam o‘tirib qovunni so‘ycli, 
k arjlar ekan, kuldi.
— H ar kuni yog‘liq-yog‘liq ovqat olib 
kelganim da hayron bo‘lm ading, bu ovqatlar 
q a y o q d a n k e l a y o ti b d i, d eb b i r o g ‘iz 
so‘ram ading, endi shapkam ga qarab hayron 
bo‘lasanm i?
Ayam y ig ‘ladi.
— Siz u ru sh g a ketib qolsangiz biz nim a 
qilam iz?
— Men hech qayoqqa ketm aym an, u ru sh
shu yerning o‘zida, eshitm ayapsanm i, shu 
o‘n-o‘n besh kun ichida bosmachi Xodabozo- 
rin i bosdi. B aqachorsini bosdi. D egrezlikni 
bosdi... J u d a n a ri borsak sh u a tro fd a g i 
qishloqlarga chiqam iz. Qani endi Yaypanga 
borsak, Qudashga borsak, B uvaydilarga bor­
sak ... Lekin Oqqo‘r g ‘onga borsak seni ham 
olib boram an, U m arali bechora q u r’onsirab 
yotibdi, haligacha go‘rin in g u stid a birov 
g ‘ing degani yo‘q...
Ayam y ig ‘idan to ‘xtab uzoq 
0
‘ylanib qol-
163
NATLIB.UZ

---

d i, y an a o‘pkasi to ‘ld i-y u , b ird a n tu r ib
p aran jisin i chim m atsiz yopindi-da, chiqdi- 
ketdi. Dadam “Qayoqqa?” deganicha qola- 
verdi. Men ayam ning ketidan yugurdim . 
Ayam anhor bo‘yidan jadallaganicha borib 
am akim ning hovlisiga k irib ketd i. Men 
k o ‘p rik boshida b irp as tu rd im u qaytib, 
dadam ga aytdim . A nchadan keyin hovliq- 
q an ich a am akim , u n in g k e tid a n ayam
kirib keldi. A m akim eshikdan k ira solib 
dadam ni u rish a ketdi.
— Esing borm i, o‘qqa uchsang nim a 
qilasan! T ur, hozir borib shapkangni to p ­
sh irib kel!
Dadam churq etm adi. A m akim so‘kina- 
so‘kina chiqib ketdi. Dadam endi ayam ni 
u ris h a r deb o ‘y lag an edim , y o ‘q, u r is h ­
m adi. Ayam unga m ung‘ayib q ara r, ko‘z- 
laridan duv-duv yosh oqar edi.
A llam ahalda am akim u sta H om idjonni 
boshlab keldi. Ikkovi dadam ni o‘rta g a oldi. 
Dadam u ru sh to ‘g ‘risid a ayam ga aytgan 
gaplarni aytgan edi, u sta Hom idjon tu ta - 
qib ketdi.
— A skar deganni u ru sh g a yuborm ay n i­
ma qiladi, so‘qim ga boqadimi! A shxobodga 
angliz kelgan, deydi, h a r kuni o‘sha yoqqa 
askar jo ‘natayotibdi. A sk arla r stan sa yo‘li- 
dan ashula aytib o‘tg a n in i o‘z qulog‘im bi­
lan eshitdim :