' G. P. Xomchenko, I. G. Xomchenko
qanday hajmli gaz kerak bo'ladi?
Download 6.95 Mb. Pdf ko'rish
|
qanday hajmli gaz kerak bo'ladi? Javobi : 25,3 1. 4.15. Massasi 400 g bo‘lgan suvda 12 ml hajmdagi (normal sharoitda) vodorod suifid eritildi. Eritmadagi vodorod sulfidning massa ulushini aniqlang. Javobi : 0,0046%. 4.16. K 2
qilish uchun, massasi 500 g bo'lgan suvga massa ulushi 40% bo'lgan kaliy karbonat eritmasidan qanday massada qo‘shish kerak? Yechish. Kerak bo'ladigan eritmaning massasi to (K^CO,) = = 0,4(40)% ni m harfi bilan belgilaym iz. Erigan moddaning massasini aniqlaymiz: m( K 2
2
2
co^K^COj) = 0,15 ni hisoblab olgan holda, m' ning m(K 2
uchun topilgan qiymatlarini qo'yib, quyidagi tenglamani hosil qilamiz: tenglamani yechib, m — 300 g ni topamiz. 4 .17. Tuzning massa ulushi 6
uchun hajmi 40 ml bo'lgan suvga qo'shilishi zarur bo'lgan, massa ulushi 20
Javobi: 17,1 g. 4.18. NaOH ning massa ulushi 8
qilish uchun 200 ml hajmdagi suvga zichligi 1,33 g/m l natriy gidroksidning massa ulushi 30% bo'lgan eritmasidan qanday hajmda qo'shish kerak bo'ladi? Suvning zichligi 1 g/m l ga teng. Javobi: 54,7 ml. 4.19. Laboratoriyada natriy xloridning massa ulushi 10% va 20% b oigan eritmalari bor. Tuzning massa ulushi 12% bo'lgan 300 g massali eritma hosil qilish uchun har qaysi eritmadan qanday massada olish kerak? Yechish. 1. co,(NaCl) = 0,1 (10%); co 2
co(NaCl) = 0, 12(12%) deb belgilab olam iz. M assalar ulushi tushunchasidan: m' = m + m(H 2
m' — m + 500. ш'(К2С 0 3) = m ( K
2 C 0 3) . m
’ co^NaCl) = /ri|(NaCl) m x m 2 (NaCI) Shunga o'xshash: co,(NaCl) = "h-(r^ a ) ; y„ 2
mr (b) Tayyorlanishi kerak bo‘lgan eritmadagi NaCl ning massasi: m(NaCl) = m^NaCl) + // 7
bo'ladi. (a) va (b) ning tengligini hisobga olib, m(NaCl) = 0 ,l m, + 0,2 /я, ni hosil qilamiz. w(NaCl) = 0,12 eritma uchun: /VT
^ , 4
/w(NaCl) 0,1/W| + 0,2m2 co,(NaCl) = m ; 0 , 1 2 = ----- 1
Bundan: w, + 2 m2 = 360, (d) bunda — /и, va 2m2 — o lin ish i zarur b o 'lg a n co^ N aC l) va w 2
sasini topamiz: m
yoki /и, + 2
77
0 , 1 2 \ 0 , 12 . о У Katta massa ulushidan berilgan massa ulushini ayirib, o'ng tarafga yozamiz; berilgan massa ulushidan massa ulushining kichigini ayirib, o'ng tarafga yozamiz: 0,02 va 0,08 sonlari co,(NaCl) = 0,02(20% ) co^N aC l)^ = 0
1
10
gini ko'rsatadi. Shunday qilib, co 2
dagicha bo'ladi: m ■ 0,02 300 • 0,02 m2 ~ 0,08 + 0,02 ; m2 ~~ 0,08 + 0,02 6
co[(NaCl) = 0,1% li eritmaning massasini topamiz: m ■ 0,08 300 0,08 m \ ~ 0,08 + 0,02 ’ m \ ~ 0,08 + 0,02 8 - 2 4 0 S- 4.20. Kislotaning massa ulushi 50% bo'lgan 240 g massali H ,S 0 4
60% (zichligi 1,5 g/m l) va sulfat kislotaning massa ulushi 30% (zichligi 1,2
g/m l) bo'lgan eritmalaridan qanday hajmda olish kerak? Javobi : 106,7 ml (60%), 66,7 ml (30%). 4.21. Na,CO, massa ulushi 0,15 bo'lgan 540 g massali eritmasini tayyorlash uchun natriy karbonatning massa ulushi 0,1
bo'lgan eritmadan va Na,CO, • 10H20 kristallogidratdan qancha massa olish kerak? Yechish. Bu masalani aralashtirish qoidasidan foydalanib yechish mumkin. Buning uchun kristallogidratdagi Na 2
3
7
2
2
2
2
A /(N a ,C 0 3); m (N a ,C 0 3) = 1 ■ 106 g = 106 g. ™(Na,CO • ЮН,О) = rt(N a,C O / ЮН,О) х х M (N a 2
2
2
N a ,C 0 3
/хт \ _ /» (Na2C Q 3) . _ 106 _ n co(Na 2
m(Na2c o 3 ■ 10Н2О) ’ w ( N a 2
286 ’ Aralashtirish qoidasi bo'yicha sxema tuzamiz: U m u m iy nisbiy m assa 0,05 + 0 ,2 2 = 0 ,2 7 dan kristal- logidratning nisbiy massasi 0,05 ni tashkil etadi, ya’ni m (N a 2
; 5 4 0 - 0 ,0 5 m (Na 2
2
100
g - to(Na 2
rri massasini hisoblaymiz: m ■ 0.22
540 • 0,22 m = -Q 2
; rri = — g = 440 g. 4.22. Xrom (III) sulfatning massa ulushi 0,2 b oigan 795 g massali eritmasini tayyorlash uchun Cr 2
0,15 b oigan eritmasidan va C r,(S 0 4), • 18H ,0 kristallogidratdan qancha massa olish kerakligini aniqlang. Javobi'. massasi 100 g b oigan Cr 2
4)3
4
eritmani tayyorlash uchun massa ulushi 10% li C u S 0 4
va suvdan qancha massa olish kerakligini aniqlang. Yechish*. Suvda erigan moddaning massa ulushini 0 ga teng b o ‘lgan eritm a deb olib, aralashtirish qoid asi sxem asidan foydalanamiz: 0 , 1 4
/ , 0 2 / ' ° \ 0
03,(CuSO4) = 0
1
0,02
500 0.02 m\ ~ 0,02 + 0,08
m\ ~
0 . 0 2 + 0,08
ё ~ Ю 0
Suvning massasi m 0,08
500 0,08 /я (Н ,0 ) - о 0 2
+ 0,08
’ W(H 2
- 0 , 0 2
+ 0,08 g - g' ni tashkil qiladi. 4.6-, 4.10-, 4.16- masalalnrni ham shunga o'xshash yechish mumkin. 535 4 .24. MgCl, massa ulushi 0,04, massasi 300 g bo'lgan eritma tayyorlash uchun magniy xloridning massa ulushi 0,2
eritmasining va suvning qanday massasi olinishi mumkin? Javobi : 60 g eritma va 240 g H 2
Erigan moddaning hajmiy ulushi 4 .25 . Massasi 32 g va zichligi 0,8 g/m l bo'lgan metil spirtiga hajmi 80 ml b o‘lguncha suv qshildi. Eritmadagi spirtning hajmiy ulushini aniqlang. Yechish. Erigan spirtning hajmini hisoblab topamiz. Y _ . у = — = 40 ml (spirt)
- > (spin) 0,8 ml>
4 sp ir0 (1.5) formuladan foydalanib, spirtning eritmadagi hajmiy ulushini aniqlaymiz: ^spirt)
4 0 n r , . r n n , ~ P ~ > 4>f«pirt, = 8 0 = ° ’ 5 y o k l 5 0 % ' 4 .2 6 . Hajmi 50 ml va zichligi 1 g/m l bo'lgan suv hajmi 70 ml va zichligi 0,8
g/m l bo'lgan metil spirti bilan aralashtirilganda zich ligi 0,9 g/m l bo'lgan eritma hosil bo'ladi. Eritmadagi metil spirt ning hajmiy ulushini aniqlang. Yechish. Moddalar aralashtirilganda eritmaning hajmi erigan modda va eritma hajmlarining yig'indisiga teng bo'lmaydi. Shuning uchun aw al eritmaning massasini hisoblab topish kerak. Suvning massasini aniqlaymiz: m (H 2
2
2
2
,,1
P, Й m, „ = 70 • 0,8 g = 56 g. (spin) (spirt) ' (spin) (spin) ’ ° ° Eritmaning massasi: m = m (H 2
m — (50 + 56) g = 106 g. Eritmaning hajmini aniqlaymiz: m 106
V= V = V9 ml = 117,8 ml. Metil spirtning hajmiy ulushini hisoblab topamiz: 4.27. Glitserinning hajmiy ulushi 30% bo‘lgan 50 ml hajmdagi suvli eritmasini tayyorlash uchun zichligi 1,26 g/m l bo‘lgan glitse- rindan qanday massa olinishi kerakligini aniqlang. Javobi : 18,9 g. 4.28. Massasi 40 g bo'lgan suvga 100 ml hajmdagi aseton qo'shildi va zichligi 0,88 g/m l bo'lgan eritma hosil qilindi. Agar asetonning zichligi 0,79 g/m l ga teng bo'lsa, uning eritmadagi hajmiy ulushini aniqlang. Javobi'. 74%. Molyar konsentratsiya M o l y a r k o n s e n t r a t s i y a — bu erig an m od d a miqdorining eritma hajmiga bo'lgan nisbatidir, ya’ni c ( X ) = ^ (4.1) bunda, c(X) — X moddaning molyar konsentratsiyasi; n{X) — X erigan m oddaning miqdori; V— eritm aning hajmi. Molyar konsentratsiyaning SI birligi — m o l/m 3, lekin ko'pincha mol/1 birligi ishlatiladi. Molyar konsentratsiyani M harfi bilan belgila nadi. Masalan, 0,2 M yozuvi molyar konsentratsiyaning 0,2 mol/1 ga tengligini belgilaydi. 4.29. Massasi 11,2 g bo'lgan kaliy gidroksid suvda eritildi, hajmi 200 ml gacha yetkazildi. Hosil bo'lgan eritmaning molyar konsentratsiyasini aniqlang. Yechish. Erigan kaliy gidroksidning miqdorini hisoblab topa miz: T _ , /и(К О Н )
11101/ 1
= 1 mol/1. 4.30. Massasi 42,6 g bo'lgan natriy sulfatni massasi 300 g bo'lgan suvda eritilishidan hosil bo'lgan eritmaning zichligi 1,12
g/m l bo'lsa, shu eritmaning molyar konsentratsiyasini aniqlang. Yechish. Hosil bo'lgan eritma massasini aniqlaymiz: m = /n(N a 2
2
2
; «(N a 2
Щ mol = 0,3 mol. Eritmaning molyar konsentratsiyasini aniqlaymiz: c(N a 2
; c(N a 2
mol/1 = 0,98 mol/1. 4.31. Hajmi 40 ml va zichligi 0,8 g/m l bo'lgan metil spirti massasi 128 g bo'lgan suvda eritildi. Agar hosil bo'lgan eritmaning zichligi 0,97 g/m l ga teng bo'lsa, uning molyar konsentratsiyasini aniqlang. Javobi : 6,1 M. 4.32. Normal sharoitdagi hajmi 2,8 1 ga teng bo'lgan ammiak suvda eritildi. Eritmaning hajmi 500 ml ga yetkazildi. Hajmi 1 litr bo'lgan shunday eritmada qancha miqdorda ammiak bor? Javobi. 0,25 mol. 4 .3 3 . KC1 ning konsentratsiyasi 0,15 M bo'lgan 300 ml hajmdagi shu tuz eritmasini tayyorlash uchun kaliy xloridning qanday massasi kerak bo'ladi? Javobi: 3,35 g. 4 .3 4. Zichligi 1,22 g/m l, massa ulushi 0,2 bo'lgan natriy gidroksid eritmasining molyar konsentratsiyasini aniqlang. Yechish. Masalani yechish uchun eritmaning ma’lum massasini yoki hajmini ixtiyoriy tanlab olinadi. Masalan, hisoblashlar uchun 100 g massali, ya’ni m = 100 g eritma namunasini olamiz. Erigan natriy gidroksidning massasini aniqlaymiz: w (N aO H ) = /«co(NaOH); m(NaOH) = 100 • 0,2 g = 20 g. Eritmaning hajmini hisoblab topamiz: V =
- jj - ;
V =
=
=
0,082 litr. Erigan natriy gidroksid moddasining miqdori: c(NaOH) = ; c(NaOH) = mol/1 = 6 , 1 mol/1. 4.35. Zichligi 1,32 g/ml N a N 0 3ning massa ulushi 40% bo‘lgan 1
Javobi: 6,2 mol. 4.36. Zichligi 1,12 g/m l ga teng bo'lgan CaCl 2
eritmasidagi kalsiy xloridning massa ulushini aniqlang. Javobi : 0,139. 4.37. 40 ml hajmli 0,35 H ,S 0 4
sulfat kislotaning massa ulushi 9,3% (zichligi 1,05 g/m l) bo'lgan eritmasidan qanday hajmda olish kerak? Yechish. 0,35 M 40 ml hajmli H 2
4
2
4
4
/h(H 2
Download 6.95 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling