’ Л. Муминова


Download 1.22 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/12
Sana23.03.2023
Hajmi1.22 Mb.
#1287493
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
14


II БУЛИМ.
НУТКИДА ОГИР НУКСОНЛАР БУЛГАН БОЛАЛАРНИ 
МАХСУС МУАССАСАЛАРГА ТАНЛАБ ОЛИШ 
(САРАЛАШ) ВА ГУРУХ,ЛАРНИ ТАШКИЛ ЭТИШ
ТАМОИЛЛАРИ
Огир нутк бузилишларига эга болалар билан логопед-мута- 
хассис ёки дефектолог-бакалавр шугулланади. Уларнинг максади 
нутк бузилишини урганиш ва бартараф этиш хдмда нуксон- 
ларнинг олдини олишдан иборат.
Махсус таълим муассасаси мутахассисининг вазифалари 
куйидагилардан иборат:
1. Мактабгача ёшдаги болаларда нутк камчиликларини аник­
лаш, болаларни логопедик к)фикдан утказиш;
2
. Нутк бузилишининг келиб чикиш сабаблари, механизм- 
лари, структурасини аниклаш;
3. Нутк бузилишларини бартараф этиш методлари ва восита- 
ларини ишлаб чикиш;
4. Нутк бузилишининг олдини олиш методларини такомил- 
лаштириш;
5. Логопедик ёрдамни ташкил этиш воситалари ва усулла- 
рини модернизациялаш;
6
. Янги педагогик технологияларни амалий фаолиятга ки- 
ритиш.
7. Нутк бузилишини олдини олиш учун ахоли уртасида ло­
гопедик билимлар таргиботини олиб бориш.
Нуткида огир нуксонлар булган болаларни махсус муасса- 
саларга танлаб олиш (саралаш) ва тегишли гурухларга йулланма 
бериш билан Тиббий-психологик-педагогик комиссия (ТППК) 
шугулланади. Бундай комиссиялар хар бир шахар ва туман халк 
таълими булимларида фаолият к>фсатади. Комиссия фаолияти 
куйидаги тамоиллар асосида амалга оширилади:
Г. Нутк камчиликлари булган болаларни бошка турдаги кам- 
чиликларга эга болалардан ажратиш (махсус муассасаларга эши- 
тиши, куриши ва интеллекта нормада булган нутк бузилиш­
ларига эга болаларгина кабул килинади).
2. 
Мактабгача махсус муассасаларга 2-7 ёшгача булган 
болалар кабул килинади, бунда битта гурухга бир хил ёшдаги 
болалар киритилади. Уларнинг сони битта гурухда 10-12 тадан
15


ошмаслиги керак. Масалан, диагностик гурухни ташкил этган 
кичик гурухдаги болалар ёши 2-3да, иккинчи кичик гурухдагилар 
ёши 3-4 да, урта гурухдагиларники 4-5 ва катта гурухдаги бола­
лар ёши 5-6 да, тайёрлов гурухидагиларники 6-7 ёшда булиши 
тавсия этилади.
3. 
Хозирги пайтда мактабгача муассасаларда огир нутк кам- 
чиликларига эга булган болаларнинг дифференциаллашган таъ- 
лими олиб борилади. Гурухлар педагогик- психологик тасниф 
асосида тузилади. Х,аР хил нутк камчиликларига эга булган 
мактабгача ёшдаги болалар нуткий ривожланиш даражасининг 
(фонетик, лексик, грамматик, богланган нутк) ухшашлиги буйича 
гурухларга бирлаштирилади. (масалан, нутк ривожланиши оркада 
колган гурухларга апалия, афазия, ринолалия, дизартрия ташхис- 
лари кУйилган болалар кабул килинади), бирок бу гурухлар 
болаларнинг ёши ва нуткининг ривожланиш даражасига кура 
йигилади; фонетик-фонематик нутк ривожланиши оркада колган- 
лар гурухдарига нутки нисбатан бир хил даражада ривожланган, 
ринолалия, дизартрия, дислалия ташхиси куйилган болалар кабул 
килинади. Дудукланувчилар гурухларига дудукланиш ташхиси 
Куйилган болалар кабул килинади.
Болаларни саралаш ва гурухларга ажратиш пайтида Тиббий- 
психологик-педагогик комиссиялар олдида куйидаги вазифалар 
туради:
1. Бола огир нутк камчилигига эга болалар учун мулжал- 
ланган махсус муассасага кабул килиниши керак ёки керак эмас- 
лигини аниклаш.
2. Болани кайси гурухга (НФФН, НТР, дудукланиш) кабул 
килиш керак.
3. Таълим-тарбия муддатини аниклаш.
Нутки тулик ривожланмаган болалар махсус муассасага ёши 
ва нуткииннинг ривожланиш даражасига кура 
2
йилга кабул 
килинади. Нуткнинг фонетик-фонематик нуксонига эга болалар 
бир йил муддатга, айрим товушлар талаффузигина бузилган бо­
лалар эса 
6
ойга кабул килинади. Нихоят, дудукланувчи болалар 
махсус муассасада икки йил таълим-тарбия олади.
Белгиланган таълим муддати тугагач, коррекцион-логопедик 
ишларни давом эттиришга мухтож болалар Тиббий-психологик- 
педагогик комиссия аъзолари томонидан кайтадан курикдан утка- 
зилади. Нуксоннинг огирлиги, соматик заифлик, машгулотларга
16


касаллик туфайли келмаганлик ва боища объектив сабаблар таъ­
лим-тарбия муддатини узайтириш учун асос булиб хизмат кила- 
ди.
Тиббий-психологик-педагогик комиссия (ТППК) аклий, нут­
кий ва жисмоний ривожланишида муаммолари булган болаларни 
хар томонлама тадкик килиш натижасида узларига мос таълим 
турига йуналтирувчи мутахассислардан ташкил топади. ТППК 
таркибида психоневролог, отоларинголог, дефектолог, олигофре- 
нопедагог, сурдопедагог* логопед, тифлопедагоглар ва тиббий 
ходимлар фаолият курсатадилар. Ривожланишида муаммолари 
булган болалар ТППК га туман даволаш муассасалари, халк 
таълим и булимлари томонидад йуналтириладилар. Комиссияга 
келган бола хар бир мутахассис томонидан синчковлик билан ур- 
ганиб чикилгач, мухокама килинади хамда умумий хулоса чика- 
рилади. Хулосада боланинг неврологик, рухий, жисмоний, ин­
теллектуал (аклий) хамда нуткий ривожланиш холати кайд эти- 
лади. Ушбу хулосалар асосида тиббий хамда педагогик тавсия ва 
йуналишлар белгиланади.
ТППК мажлисидан кейин огир нутк нуксонига эга болалар 
' учун мулжалланган махсус муассасага кабул килинган хар бир 
болага ТППКнинг йулланмаси ёзиб берилади.

Download 1.22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling