& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Diolog xa`m onιn` irkilis belgileri
Eki yamasa birneshe adamnιn` so`ylesiuine diolog dep ataladι.
Diologlar ga`p turinde beriledi. Diologtag`ι xa`rbir adamnιn` sorau-juuap turindegi ga`pi repltka dep ataladι.
Diologta aytιlg`an harbir adamnιn` ga`pi jan`a joldan baslanιp jazιladι da, aldιnan sιzιqsha qoyιladι. Sorau-juuap turindegi ga`plerden keyin aytιlιu maqsetineqaray nokat, sorau, undeu beligileri koyιladι. Eger diologlar tuura ga`p bolιp kelse, tuura ga`pke qatnaslι irkilis belgileri qoyιladι. Mιsalι: - Aysholpan, Joldastι qorqιtιp alarmιz, Jur kettik.
- Erte emes pe?- Aeroportqa jayaau ketemen degenshe ko`p uaqιt o`tedi.
- Jur endi. - Jaqsιbaramιz? – dedi Joldas. - Ag`an` kiyatιr. - Ag`am? - Aua ag`an` kiyatιr. - Qayda? Joldas bunnan keyin undemedi.
&Tsitata ha`m onιn` irkilis belgileri.
So`ylewshinin` o`z pikirin tastιyιqlaw ushιn basqanιn` so`zi ya miynetinen o`zgerissiz,so`zde so`z alιng`an ga`plerge tsitata delinedi.Tsitata birde tolιq ga`p tu`rinde beriledi de birde avtor ga`pinin` ishinde tolιq tu`rinde berilmey,qιsqartιlιp qollanιladι.
Eger de tsitata ga`p tu`rinde tolιq berilse,onda ol tuwra ga`p sιyaqlι,ko`binese avtor so`zi menen birge qollanιladι.Bunday tsitatalι ga`plerdin` irkilis belgileri tuwra ga`ptin` irkilis belgelileri menen birdey boladι.Mιsalι Orιs sιnshιsι V.G`.Belinskiy bιlay dep jazg`an edi. «A`debiyat o`z xalqιnιn` turmιsιnιn` ko`rinisi,al a`debiyat tariyxι xalιqtιn` tariyxι menen tιg`ιz birikken»
Tsitata avtor ga`pinin` ishinde onιn` bir bo`legi retinde keltirilse,onda ol tιrnaqshag`a alιnιp,kishi ha`ripten baslanιp jazιladι.Mιsalι:A`jiniyaz Qosιbay ulι o`z zamanlaslarιnan «watanshιllιg`ι menen gumanistligi,shayιrlιq ma`deniyatιndag`ι oqιmιslιq belgileri arqalι ajιralιp turadι».Berdaqtιn` shιg`armalarιnda «xalιqtιn` ayanιshlι o`miri»shιn ma`nisinde a`dil sa`wlelenedi.
Eger de tsitata tolιq berilmey qιsqartιlιp alιnsa ,onda qιsqartιlg`an orιng`a ko`p noqat qoyιladι..Mιsalι; « Berdaq demokrat shayιr sιpatιnda o`z da`wirinin` waqιyalarι menen ja`miytlik qatnasιn aldιng`ι ko`z qarastan bahadaydι…»dedi akademik M.Nurmuxamedov.9berdaq haq-qιnda so`z»)
Tsitata ,ko`binese ilimiy miynetlerde,lektsiya ha`m bayanatlarda qollanladι .
An`latιw: Qosιq u`zindeleri tsitata retinde keltirilse, tιrnaqshag`a alιnbay jazιladι. Mιsalι :Berdaq o`zinin` ataqlι bir qosιg`ιnda . Jigit bolsan` arιslanday tuwιlg`an ,
Udayιna xιzmet etkil xalιq ushιn ,-------dep aytqanι bar.
&Kiris ag`za
Ga`ptin` kiris ag`zalarι tiykarg`ι ga`ptegi aytιlg`an pikirge so`ylewshinin` ha`r tu`rli modallιq, emotsionallιq, maqullaw ha`m biykarlaw t.b sιyaqlι qatnaslarιn bildiredi. Olar ga`ptin` ulιwmalιq mazmunι yaki onιn` bir ag`zasι menen ma`nilik jaqtan g`ana baylanιsadι. Ga`p ishinde pauza arqalι bo`linip aytιladι. Mιs: 1.Ba`lkim, ol u`ydin` artιn aylanιp ju`rgen shιg`ar. 2. Mu`mkin eliw tsentnerden asar 3. Qιsqasι, paxta ushιn gu`reste da`slepki jen`iske qa`dem attι. 4. awa, o`zimnin` barg`ιm keledi. 5. –Joq, keliwi mu`mkin emes.
6. Alla ba`rakalla, o biysharanιn` halι neshik bolar eken.
Bul mιsallarda 1-2 ga`ptegi ba`lkim, mu`mkin so`zleri so`ylewshinin` boljap, shamalap aytιwιn, 3-ga`ptegi qιsqasι so`zi juwmag`ιn, 4-5 ga`ptegi awa, joq so`zleri maqullaw ha`m biykarlawdι, 6-ga`ptegi Alla ba`rakalla so`zi so`ylewshinin` tan`lanιwιn bildiredi.