1-§. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va uslublari. Kimyoviy va mexanik texnologiyalar haqida tushuncha


Download 2.1 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/45
Sana29.10.2023
Hajmi2.1 Mb.
#1733408
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   45
Bog'liq
1-maruza. Kirish doc

A miqdorining uzluksiz ravishda 
kamayib va B va D moddalar 
arlashmasining 
koʻpayib 
borishi 
kuzatiladi. 
Shunday qilib, koʻp hollarda 
sanoatdagi jarayonlarda, mahsulotlar 
aralashmasi hosil boʻladi, maqsadli 
mahsulotlarni ulardan ajratib olish 
lozim boʻladi. 
Murakkab reaktsiyalar bir necha 
parallel va ketma–ket bosqichlarni oʻz 
ichiga oladi (oddiy reaktsiyalar): 
A → R, 
A → SA → R → S 

Konts
entr
siya
Vaqt 
В 

1.30-rasm. Parallel qaytmas 
rereaktsiyalarda reagentlar kontsentratsi-
yasinig vaqt bo’yicha o’zgarishi 
yoki 
 


 


k
1
 
k
2
 

 

k
1
 

k
2
 


Bunga koʻplab organik oʻzgarishlar misollar keltirish mumkin; Masalan, 
metan yuqori haroratga (1000°C dan yuqori) qizdirilganda, uglerod (kuydiruvchi) 
va vodoroddan tashqari turli xil uglevodorodlar, xususan atsetilen ham hosil 
boʻladi. Neft mahsulotlarining krekinglash paytida koʻplab parallel va ketma–ket 
reaktsiyalar sodir boʻladi 
Amalda, bir bosqichli reaktsiyalar juda kam uchraydi. Biroq, bir qator oraliq 
bosqichlardan oʻtgan baʻzi murakkab reaktsiyalarni rasmiy ravishda oddiy deb 
hisoblash mumkin. Bu koʻrib chiqilayotgan muammo sharoitida oraliq reaktsiya 
mahsulotlari aniqlanmagan holatlarda mumkin. 
Reaktsiya tezligini oʻzgartirish uchun maxsus moddalar ishlatiladimi yoki 
yoʻqligiga qarab – katalizatorlar, katalitik va katalitik boʻlmagan reaktsiyalar va 
shunga mos ravishda katalitik va katalitik boʻlmagan kimyoviy–texnologik 
jarayonlar mavjud boʻladi. 
Sanoat kimyoviy texnologik jarayonlar asoslangan kimyoviy reaktsiyalarning 
aksariyati katalitik reaktsiyalardir hisoblanaddi. 
Kimyoviy reaktsiyalar ularning issiqlik effekti bilan ham farqlanadi. Issiqlik 
chiqishi bilan boradigan ekzotermik reaktsiyalar sodir boʻlganda (Q> 0), reaktsiya 
tizimining entalpiyasi pasayadi (ΔH <0); issiqlik yutilishi (Q <0) bilan boradigan 
endotermik reaktsiyalar jarayonida reaktsiya tizimining entalpiyasi kuchayadi 
(ΔH> 0). 

Download 2.1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling