1. Analitik ximiya páni hám oniń metodlari. Analitik ximiya pániniń awil xojaliq pánleri menen baylanisliǵi

P vitamini (ótkeziwsheńlik vitamini)

1936-jilda ótkezilgen ilmiy tájriybeler askorbat kislotaǵa bay bolǵan ósimlik hám miywelerdiń quraminda kóp qásiyetleri jaǵinnan C vitaminine jaqin bolǵan, yaǵniy qan tamirlarin bekkemleytuǵin hám óte ótkeziwsheńlikten saqlaytuǵin zat boliwin kórsetken. Bul zatlar lavonlar gruppasina kiritilip, toq sari reńli ósimlik pigmentleri qatarina kiritilgen. Olarǵa misal etip, limon shiresinen ajratip alinǵan sitrin hám grechixa japiraqlarinan alinǵan rutin pigmentlerin kórsetiw mumkin. Bular uliwma at penen P vitamin yamasa ótkeziwsheńlik vitamin hám dep ataladi.

P vitamininiń askorbat kislota siyaqli tiri organizmde oksidleniw hám qaytariliw prosesslerinde qatnasiwi hámde biriniń qatnasiwinda ekinshsiniń biologiyaliq tásiri judá kusheyiwi aniqlanǵan. P vitamininiń tiykarǵi fiziyalogiyaliq tásiri qan qapillyarlari diywallarniń bekkemligin hám shidamliliǵin asiriwdan ibarat. Oniń bunday qásiyeti tek ǵana aziq awqat quraminda C vitamini jeterli bolǵanda ámelge asadi.

P vitamini bolca óz nawbetinde C vitaminin oksidleniw prosessindegi aktivligin artiradi.

F vitamini

F vitamini ingilizshede fat-may sózinen alinǵan bolip, bul vitamin molekulasi birewden artiq qos baylanis bolǵan bir neshe toyinbaǵan may kislotalariniń jiyindisinan ibarat. Olardi vitamin dep atawdi dáslep 1928-jilda Gogen hám Ganter degen ilimpazlar aytqan. Tiykarinan linol, linolen, araxidon toyinbaǵan may kislotalarinan ibarat hám bul may kislotalar ziǵir, gunji, shimishki siyaqli ósimlikler mayinda kóbirek boladi. Bunday toyinbaǵan may kislotalar insan hám haywanlar organizminde sintezlenbeydi.

Toyinbaǵan may kislotalar jetispegenliginen haywanlardiń juni tusedi, ekzemaǵa uqsas teri keselligi payda boladi. Olar uzaq waqit jetispegende organizm juqpali keselliklerge shidamsiz bolip qaladi, skleroz keseligine ushrawi mumkin, yaǵniy olar jetispegende toqimalarda xolestirinniń artiqsha toplaniwi siyaqli jaman ózgerisler guzetiledi. Organizimde xolin, xolestirin, fosfor siyaqlilardiń zat almasiwi buziladi. Organizmlerde joqari toyinbaǵan may kislotalarinan, tiykarinan araxidonnan prostaglandinler payda bolip turadi.