1. Biologiya o‘qitish uslubiyatining asosiy maqsadi va vazifalari nimalardan iborat?
Download 0.84 Mb. Pdf ko'rish
|
Bo\'m . 303.
116. 190. Jadidchilik harakatida ta’lim tarbiya masalalari (Misr, Turkiya, Kavkaz, Turkiston, I.G’aspirinskiy). Jadidlar harakatida talim va tarbiyaning rivojlantirilishi. Jadid sozi arabcha soz bolib, Yangi, Jadidchilik esa yangilik tarafdorlari degan manoni bildiradi. XIX asr oxiri XX asrning boshlarida Turkistonda chor mustamlakachiligining kuchayishi natijasida olkada jadidchilik harakatining vujudga kelishiga sabab boldi. Jadidlar Misr, Turkiya, Kavkaz, Turkiston va boshqa olkalarda siyosiy oqim sifatida yuzaga keldi. Jadidlar oz davrining eng ilgor kishilaridir. Bu kishilar jamiyatning qaysi tabaqasiga mansubligidan qati nazar, yangilik, taraqqiyot, marifat va madaniyat tarafdori bolib chiqdilar. Turkistonlik jadidlar ona vatanlarini mustaqil, ozod holda korishni ozlarining bosh maqsadlari deb bildilar. Milliy ozodlik kurashida qurol kuchi bilan muvaffaqiyat qozonib bolmasdi. Shu bois ular milliy istibdodga tushib qolishlarining sabablarini tahlil qilib, bularning tub ildizlarini yoq qilib tashlash lozimligini anglab yetdilar. Natijada jadidlarining hamma narsadan oldin xalqqa marifat berish lozim degan goyasi yuzaga keldi. Jadidlar 1906-yilda Taraqqiyot deb nomlangan gazeta nashr ettirib, oz goyalarini tarqata boshladilar. Turkistonning turli shaharlarida jadid maktablari ochilib, ularda diniy ilmlar bilan birgalikda, dunyoviy bilimlar, jumladan tabiat haqidagi bilimlar ham targib qilina boshlandi. Jadidlar uchun ilm va marifat yagona qurol bolib, ular shu qurol yordamida ulkada ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy taraqqiyot uchun kurashmoqchi boldilar. Jadidlar oz ezgu orzularini, faqat maktab, maorif va talim tarbiyani togri yolga qoyish, uni rivojlantirish bilangina amalga oshirish mumkin, deb bildilar.Jadidlar marifati haqida gap ketganda, dastlab, qirimlik Ismoil Gaspirinskiyni tilga olish kerak. U Rossiya musulmonlari orasida birinchi Maktabi usuli jadida, y’ani Yangi usul maktabiga asos soldi. Ismoil Gasprinskiy taklif etgan Usuli jadid maktabining tuzilishi, darslarning tashkil qilinishi, oqitish usullari, nazorat turlari kop jihatdan Yevropa ta’lim tizimiga yaqin bolgan. U madrasalarni isloh qilish, dunyoviy fanlarni oqitish masalalarini kotardi. Jumladan, diniy fanlar va arab tili bilan birga tibbiyot, kimyo kabi fanlarni organish zarurligi haqida soz yuritadi. I.Gaspirinskiy yangi usulni targib qilish, jadid maktablarini tashkil ettirish uchun turli joylarga safar qiladi. Turkistonda ham 2 marta bolib, mahalliy xalq yordamida, dastlabki yangi usul maktablari ochishga muvaffaq boldi. Download 0.84 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling