1. Fuqarolik tushunchasi O‘zbekiston Respublikasi fuqaroligining huquqiy asoslari Inson va fuqaro huquqlari

Hech kim qiynoqqa soliniShi, zo‘ravonlikka, Shafqatsiz yoki qadr -qimmatni kamsituvchi boshqa tarzdagi tazyiqqa duchor etiliShi mumkin emas.
Hech kimda uning roziligisiz tibbiy yoki ilmiy tajribalar o‘gkaziliShi mumkin emas”
Har bir inson qaerda bo‘liShidan qat’i nazar o‘zini huquq sub’ekti sifatida tan oliniShiga haqli. Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir Shaxsni uning iShi qonuniy tartibda sudda oShkora ko‘rib chiqilib, hal qilinib uning aybi to‘liq aniqlanmaguncha, hukm chiqarilmaguncha u aybdor hisoblanmaydi. Bu aybsizlik prezumpsiyasi deb ham yuritiladi. Sudda ayblanayotgan Shaxsga nisbatan o‘zini himoya qilish uchun barcha Sharoitlar ta’minlab beriladi. U himoyachi, advokat, tarjimon va boshqalarning xizmatidan foydalaniShi mumkin.
Hech kimning ustidan uning roziligisiz tibbiy yoki ilmiy tajribalar o‘gkaziliShi mumkin emas.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 27 – moddasida ko‘rsatiliShicha: “Har kim o‘z Sha’ni va obro‘siga qilingan tajovuzlardan, Shaxsiy hayotiga aralaShiShdan himoyalaniSh va turar-joy daxlsizligi huquqiga ega.
Hech kim qonun nazarda tutgan hollardan va tartibdan taShqari birovning turar joyiga kiriShi, tintuv o‘tkaziShi yoki uni ko‘zdan kechiriShi, yoziShmalar va telefonda so‘zlaShuvlar sirini oShkor qilishi mumkin emas”
Har kim o‘z Sha’ni va obro‘siga qilingan tajovuzlardan, Shaxsiy hayotiga aralaShiShdan himoyalaniSh va turar-joy daxlsizligi huquqiga ega deb Konstitutsiyamiz inson Sha’ni, obro‘si daxlsizligini barcha huquqiy munosabatlarda tamoyil sifatida qo‘llanib uni ta’minlaSh uchun Fuqarolik va Jinoyat, Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodekslarda javobgarlik asoslarini belgilab qo‘ygan.
Insonning Shaxsiy hayoti – har bir insonni o‘ziga xos turmuSh tarzini quriShida namoyon bo‘lib, uning hayotining mazmuni, maqsadini tashkil qiladi. SHaxsni o‘z hayotini tashkil qilish borasidagi faoliyati daxlsiz hisoblanib, hech kim qonun nazarda tutgan hollardan va tartibdan taShqari birovning turar joyiga kiriShi, tintuv o‘tkaziShi yoki uni ko‘zdan kechiriShi, yoziShmalar va telefonda so‘zlaShuvlar sirini oShkor qilishi mumkin emas. Zero, insonning eng ustivor va muqaddas huquqlaridan biri – bu tinch yaShaSh huquqidir. Davlat va jamiyatning majburiyati ana Shu huquqni barcha qonuniy vositalar bilan kafolatlab beriShidir.
Hech kim asossiz qamaliShi, uShlaniShi yoki quvg‘in qiliniShi mumkin emas
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 28 – moddasida ko‘rsatiliShicha: “O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi respublika hududida bir joydan ikkinchi joyga ko‘chiSh, O‘zbekiston Respublikasiga keliSh va undan chiqib ketiSh huquqiga ega. Qonunda belgilangan cheklaShlar bundan mustasnodir”.
Mamlakatimiz hududida fuqarolarning bir joydan ikkinchi joyga erkin ko‘chiSh, keliSh va undan chiqib ketiSh haqidagi konstitutsiyaviy norma mutloq xarakterga ega bo‘lib, nomulkiy Shaxsiy huquqni tashkil qiladi. SHu huquqqa muvofiq, Shaxs o‘z hoxiShi bilan O‘zbekiston Respublikasi hududida bir joydan ikkinchi joyga ko‘chiShi mumkin qonunda ko‘rsatilgan cheklaSh hollari bundan mustasnodir.
Qonundagi cheklaShlar xalqimiz, davlatimiz milliy xavfsizligini ta’minlaShga qaratilgan bo‘lib, bunday cheklaShlar chegara hududlarida mavjud bo‘lib, chegara daxlsizligini ta’minlaShga qaratilgandir.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 29 – moddasida ko‘rsatiliShicha: “Har kim fikrlaSh, so‘z va e’tiqod erkinligi huquqiga ega. Har kim o‘zi istagan axborotni izlaSh, oliSh va uni tarqatiSh huquqiga ega, amaldagi konstitutsiyaviy tuzumga qarShi qaratilgan axborot va qonun bilan belgilangan boshqa cheklaShlar bundan mustasnodir.