1 лаборатория иши

3 - Laboratoriya ishi.
Gruntlarning tabiiy zichligini aniqlash (o’lchash usuli).

Bu usul bilan donalari (zarralari) bog’langan (yopishgan) gruntlarni (suglinok, gill) tabiiy zichligini aniqlanadi.

Maqsadi:
Dala sharoitida, suglinok va gill gruntlaridan (zarralari yopishganlik xususiyatidan foydalanib), tug’ri geometrik shaklda namunalar kesib olish (tabiiy strukturalarini buzmasdan, namligini o’zgartirmasdan), o’lchab ularni xajmini va tabiiy zichligini aniqlash mavzularida talabalar olgan nazariy bilimlarni tajriba o’tkazishga tadbiq qilib ularni bilimlarini mustaxkamlashdir.


Amaliy axamiyati:
Gruntlarni fizik xossalarini joylarda aniqlash, zamin gruntlarini mustaxkamlik ko’rsatgichlarini tezkorlik bilan taxlil qilish imkonini beradi, kam xarajatli va samaradordir. Zarralari yopishgan gruntlarga bu usulni qo’llash tavsiya etiladi.


Vazifasi:
Tabbiy zichlikni «o’lchash usuli» bilan aniqlashdagi olgan nazariy bilimlarni, aniq injenerlik masalalariga, tajriba ishlariga tadbiq qilish, undagi texnologik jarayonni talabalarga bildirish, sinov natijalarini taxlil qilishni o’rgatishdir.


Zaruriy asbob-uskunalar va materiallar.

1 - laboratoriya ishidagi 1,3,4,5,6 asboblar

2. lineykalar
3. kalg’kulyator



Rasm 3.1.
Ishni borishi:
1. Grunt massividan kvadrat yuzali, kub yoki to’g’ri to’rt bo’rchakli prizma shakllaridagi namunalardan biror xili qirqib olinadi va ularni yuzalari tekkis qilib, qirqilib tozalanadi yoki 1 laboratoriya ishida grunt namunasini tayyorlashga qo’yilgan tabalarni bajariladi. Rasm 3.1.
2. Namunani o’lchamlarini aniqlab, uni xajmi xisoblanadi (V, sm³).
3. Tabiiy strukturasi buzilmasdan va namligi o’zgarmay namuna tortilib, og’irligi aniqlanadi (Q, gk).
4. Gruntni tabiiy zichligini quyidagi ifoda bilan aniqlanadi.
₀ = Q/V gk/sm³
Tabiiy zichlik 0,01 gk/sm³ aniqlikgacha olinadi, olingan natijalar 3-jadvalga kiritiladi.
3-jadval
Tajriba natijalari

Tajribalar №	Namuna xajmi V, sm^3	Namuna og’irligi Q, gk	Gruntni tabiiy zichligi 0 = Q/V gk/sm^3	O’rtachasi 0 o’r , gk/sm^3
1	2	3	4	5
1
2
3
O’rtachasi

Rasm 3.1a.