1-mavzu: mustaqillikka erishishi arafasida

 
AFG‘ON URUSHI – “Sovuq urush” davri munosabatlari yuzaga keltirgan 
mintaqaviy muammolardan biri. Sobiq Sovet Ittifoqining Afg‘oniston milliy-tarixiy 
an’analari va shart-sharoitlarini hisobga olmasdan 1978-yilda hokimiyatga kelgan 
Afg‘oniston Xalq demokratik partiyasini qо‘llab-quvvatlash bahonasida ushbu 
mamlakat ichki ishlariga qо‘pol ravishda aralashuvidan kelib chiqqan urush. 
SSSR qо‘shinlarining 1979-yil 25-dekabrda Afg‘onistonga kiritilishi dunyodagi 
barcha taraqqiyparvar kuchlar tomonidan keskin qoralandi. Kо‘p yillik urush 

---

15 
Afg’oniston xо‘jaligiga 20 mlrd. dollar zarar yetkazdi. 1 mln. afg‘on halok bо‘ldi. 4 
mln. kishi chet ellarga bosh olib chiqib ketdi. Xalqaro hamjamiyat talabi bilan Sovet 
Ittifoqi о‘z qо‘shinlarini 1989-yil 15-fevraldan Afg‘onistondan olib chiqib ketishga 
majbur bо‘ldi. 1990-yil SSSR Xalq Deputatlari syezdi Afg‘on urushini jinoiy va 
noqonuniy deb e’lon qilgan. 
Rasmiy ma’lumotlarga kо‘ra Sovet Ittifoqidan bu urushda 543 ming 255 askar 
va ofitser ishtirok etib, ulardan, 14 ming nafari vafot etgan, 312 ta harbiy asirga 
tushgan, 50 ming askar yarador bо‘lgan. Bu askar-jangchilarning kо‘pchiligi asosan 
О‘rta Osiyo respublikalari va О‘zbekiston farzandlari edi. 
AGITATSIYA (lotincha “agitatio” – harakatga keltirish) – og‘zaki, yozma, 
matbuot yoki boshqa faoliyat orqali ommaning siyosiy faolligini uyg‘otish. О‘zaro 
muloqotlar, namoyishlar, gazeta va jurnallarda ommaviy nashrlar, radio va 
televidenieda chiqishlar agitatsiya (propaganda) vositasi bо‘lishi mumkin. 
AGRESSIYA (lotincha “agressio” – hujum) – bir davlatning ikkinchi davlat 
suvereniteti va chegara dahlsizligini noqonuniy ravishda buzib, uning hududiga 
bostirib kirishi. Agressiya aksariyat hollarda qurolli harakat tarzida uyushtiriladi. Bir 
davlatning ikkinchi davlatga qurolli hujumi tinchlik va xavfsizlikka qarshi eng og‘ir 
xalqaro jinoyatchilik hisoblanadi.