1-mavzu: O’zbekiston tarixi fanining predmeti, uni o’rganishning nazariy-metodologik asoslari

230), Yevtidem (m.a. 230-200), Demetriy (m.a. 200-185), Yevkradit (m.a. 185-
171), Geliokl (m.a. 171-155) va boshqalar.
M.a. III asr oxiri – II asrning birinchi yarmi davlatning eng rivojlangan davri
hisoblanadi. M.a. II asr o’rtalaridan boshlab ichki nizolar kuchayib, inqiroz davri
boshlanadi. Mamlakat alohida viloyatlarga bo’linib, mahalliy hokimlar o’z nomidan
tangalar chiqargan. Yunon-Baqtriya podsholigi m.a. 140-135 yillarda sak va
yuyechji qabilalari tomonidan butunlay tugatilgan.
- IV -
1) Davan davlati. Davan (xitoycha Dayyuan nomidan olingan) – Farg’ona
vodiysidagi qadimgi davlat. M.a. II-I asrlarda Davan keng, obod, boy mamlakat
bo’lgan. Davan shahar va voha hokimlarining erkin ittifoqidan iborat davlat edi.
Ulug’ hukmdor qarorgohi Gushan (hozirgi O’zgan)da bo’lgan. Podsho hokimiyati
qabila zodagonlaridan iborat oqsoqollar kengashi tomonidan cheklab qo’yilgan. Oliy
kengash hukmdorni podsholikdan tushirishi, hatto o’lim jazosiga hukm qilishi
mumkin bo’lgan.
M.a. II asrda Davanda 300 ming aholi yashagan. Vohada 70 ta katta-kichik
shahar bo’lgan, poytaxti Ershi (hozirgi Marhamat) shahri bo’lgan. Davanda
yetishtirilgan zotli chopqir otlar Sharqda mashhur bo’lgan. M.a. 104-101 yillarda
Xitoy askarlari Davanga ikki bor hujum qilganlar va m.a. 101 yilda Ershi shahrini
qamal etishgan.
2) Qang’ davlati (Qanhxa) (qadimgi xitoy manbalarida Kangkiya, zamonaviy
o’qilishida Kangjyuy, rus adabiyotida Kangyuy) – qadimda Sirdaryoning o’rta
havzasida mavjud bo’lgan davlat (m.a. III – m. V asr o’rtalari). Ayrim
adabiyotlarda ushbu davlat aholisi ham uning nomlari bilan ataladi.

---

Qang’ davlati sharqda Farg’ona (Davan), shimoliy sharqda Usun (Uysun)
davlatlari, shimoliy g’arbda Sarisu, g’arbda Sirdaryoning quyi oqimi bilan
chegaradosh bo’lgan. Qang’ davlatining janubiy hududiga hozirgi O’zbekistonning
Samarqand, Buxoro, Shahrisabz, Kattaqo’rg’on va Urganch hududlari kirgan bo’lib,
uning chegarasi Amudaryoga borib taqaladi.
Qang’lilarda madaniyat va san’at yuksak darajada rivoj topgan. M. II-III asrlarga
oid xitoy manbalarida qang’lilarning mohir sozanda, maqomchi va bastakor
bo’lganliklari, ularning mashhur raqqosalari to’g’risida ma’lumotlar bor.
Qang’ davlatining ko’chmanchi aholisi chorvachilik, shaharlar va ularning atrofida
yashagan o’troq aholi esa dehqonchilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq bilan
shug’ullangan. Ular Buyuk Ipak yo’lidagi xalqaro siyosiy, iqtisodiy va madaniy
aloqalarda muhim o’rin tutganlar. Qang’ davlati hududida jiddiy migrasion jarayonlar
sodir bo’lib turgan. M. III asrning 2-yarmida Qang’ davlati parchalanib, uning
hududida Shosh (Shi), Samarqand (Kan), Maymurg’ (Mi), Shahrisabz (Shi),
Kattaqo’rg’on (Xe), Usrushona (Sao) kabi kichik davlatlar tashkil topgan.