1. Oqıw materialları

Birdeylik (teńlik) nızamı pikirlew processinde oylawdıń anıqlıqqa iye bolıw talabın támiyinleydi. Bul nızamġa tiykarlanġan halda hár qanday oy pikirlew processinde ózi menen teńlikke iye bolıwı shárt. YAġnıy, qollanılıp atırılġan termin belgilengen bir mánide, anıq bir nárseni túsindiriwi tiyis. Bul nızamnıń formulası «a=a» túrinde belgilenedi, «a» degenimiz hár qanday oydı ańlatadı. Birdeylik (teńlik) nızamınıń orınlanıwı durıs oylawdıń zárúrli shártleriniń biri bolıp tabıladı. Bul nızamnıń talaplarınıń orınlanbawına kópshilik jaġdayda hár qıylı túsiniklerdi bir sóz yamasa sóz dizbegi menen belgilew alıp keledi. Sol sebepli pikirlew processinde qanday túsinik qanday sóz yamasa sóz dizbegi menen belgilenetuġının biliwimiz shárt. Sebebi forması boyınsha birdey sózlik konstukciyalar hár qıylı mánige iye bolıwı múmkin, sonıń menen birge keri jaġday da, yaġnıy birdey oyımız hár qıylı kóriniste sáwleleniwi múmkin. Ilimde birinshi jaġday omonimiya, al ekinshi jaġday sinonimiya dep aytıladı. Omonimiya ob`ektiv jaqtan hár qıylı mazmundı durıs emes halda betlestiriw múmkinshiligin berse, al sinonimiya teń mániles mazmundı nadurıs baġdarda ayırıp kórsetedi.
Hár qıylı túsiniklerdi teńdey mánige iye dep tán alıw oylaw processide keń tarqalġan logikalıq qáteshilikke túsiniklerdi almastırıp qollanıwdı payda etedi. Bul qáteshiliktiń tiykarın berilgen túsiniktiń ornına yamasa sol túsinik retinde basqa túsinikti qollanıw quraydı. Túsinikti almastırıp qollanıw táriplep atırġan predmetti almastırıwdı ańlatadı. Bunday jaġdayda táriplew hár qıylı predmetlerge tyisli boladı, biraq olar qátelesip bir predmet retinde tán alınadı.
Qarsılaspaw nızamı oydıń izbe-izligin támiyinleydi. Bul nızam birdey waqıtta bir pikirdiń maqullanıwın hám biykarlanıwın qadaġan etedi. Bir biri menen úylespeytuġın eki pikir birdey waqıtta shın (durıs) bola almaydı, olardıń birewiniń jalġan (nadurıs) bolıwı shárt. Bul nızam birdey waqıtta «a» hám «a nıń biykarlanıwınıń» jalġan (nadurıs) ekenligin, yaġnıy birin biri biykarlaytuġın eki oy birgelikte shın (durıs) bolıwı múmkin emes degen mánige iye bolıp, a  `a formulası menen belgilenedi.
Bul nızamnıń tiykarında nárselerdiń hám qubılıslardıń sapalıq anıqlıqqa iye bolıwı, olardıń qásiyetleriniń salıstırmalı turaklıġı alıp qaraladı. Haqıyqatlıqtıń kórsetilgen tárepin sáwlelendire otırıp, bul nızam adamlar tárepinen pikirlew processinde qarsılıqqa iye juwmaqlardıń jiberilmewin talap etedi. Mısalı, eger qanday da bir predmet anıq qásiyetke iye bolsa, onda bul predmet haqqında pikirlew barısında bizler berilgen qásiyetti biykarlamay yamasa predmetke tiyisli bolmaġan belgini maqullamay, al onı (kórsetilgen qásiyetti) tastıyıqlawımız zárúr. Bul nızam sanalı túrde faktlerdi hám qubılıslardı túsindiriwde olardaġı qarama-qarsılıqlardı júzege shıġarıwda, olardı joq etiwde, kritikalıq oylawdı qáliplestiriwge járdem beredi.
Ádette bul nızam dálillew barısında, eger qarama-qarsılıqlı pikirlerdiń birewiniń durıslıġı anıqlansa, onda bul tastıyıqlawdan basqa pikirdiń jalġanlıġı kelip shıġatuġınlıġın túsindiriw ushın qollanıladı. Qálegen juwmaqlarġa qarsı turġanda kúshli argument retinde pikrdiń qarama-qarsılıqlı ekenligin ashıp kórsetiw alıp qaraladı. Biraqta, egerde bizler bir predmet jayında birinshiden, hár qıylı waqıtta hám ekinshiden, hár qıylı qatnasta qanday da bir pikirdi moyınlap hám sol pikirdi biykarlasaq, onda qarsılıqsız nızam háreket etpeydi. Mısal retinde birinshi jaġdaydı alıp qarayıq. Egerde qanday da bir adam bir waqıtta «Jawınnın awıl xojalıġı ushın paydası oġada ullı», al basqa waqıtta qarama-qarsılıqlı pikirdi, yaġnıy «Jawın awıl xojalıġı ushın qolaysız» dese, onda eki pikirdi de shın pikirler dep alıp qarawġa boladı. Sebebi birinshi jaġdayda báhár, yaġnıy ósimliklerdiń ósiwi dıqqatqa alınsa, ekinshi jaġdayda gúz, yaġnıy ónimlerdi jıynap alıw payıtı esapqa alınadı.
Ekinshi jaġdayġa (hár qıylı qatnastı) mısal retinde qanday da bir adamnın shet tilin (aytayıq, anglichan tilin) jaqsı biliwin alıp qarayıq. Onıń shet tildi jaqsı biliwijoqarı oqıw ornınıń talapların tolıġı menen qanaatlandıradı, biraq bul adamnıń bilimleri onıń dilmash bolıp jumıs islewi ushın jetkiliksiz. Eki pikirdi de shın dep alıp qarawġa boladı. Sebebi bul pikirlerde kórsetilgen adamnıń shet tilin biliwi hár qıylı talaplardan shıqqan halda alıp qaralmaqta, yaġnıy bir adamnıń óziniń xár qıylı qatnastan kóriliwi qarama-qarsılıqlı, biraq birdey dárejede shınlıqqa iye bahalardıń beriliwine tiykar bolmaqta.