1. Oqıw materialları


Mifologiyalıq dún`yaġa kóz-qaras


Download 1.05 Mb.
bet4/162
Sana17.06.2023
Hajmi1.05 Mb.
#1528679
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   162
Bog'liq
OMK-qq Filosofiya

Mifologiyalıq dún`yaġa kóz-qaras. «Mif» túsinigi grekshe mythos sózinen kelip shıqqan bolıp, ápsana, ráwiyat degen mánisti ańlatadı. Mif – bul túrli xalıqlardıń dún`yanıń kelip shıġıwı, tábiyat qubılısları, fantastikalıq janzatlar, qudaylar hám qaharmanlardıń isleri haqqındaġı túsiniklerdi ańlatıwshı belgili bir tárizde sistemaġa salınġan dún`yaġa kóz-qaras bolıp tabıladı.
Mifte bilimler, diniy itiqatlar, mánawiy mádeniyattıń túrli elementleri, iskusstvo, sociallıq turmıs náwsheleri birlesken bolıp, usılayınsha alġashqı adamlardıń dún`yaġa kóz-qarası málim bir dárejede tártipke kelgen, olardıń dún`ya haqqındaġı kóz-qarasları bolsa belgili bir sistemaġa salınġan. Usı sistemaġa salıwdıń áhmiyetli formaları epos, ertekler, ápsanalar, ráwiyatlar bolıp, mifler dáslep olar arqalı ańlatıladı. Usılayınsha toplanġan bilimler hám tájiriybeniń keyingi áwladlarġa ótiwi de támiyinlenedi.
Mifolologiyalıq dún`yaġa kóz-qarastıń ózine tán ózgesheligi sonnan ibarat, bul ápiwayı ráwiyat, biren-bir waqıya haqqındaġı gúrriń emes, bálki awızeki «muqaddes» teksttiń arxaikalıq sanadaġı waqıya-qubılıslarġa, insanġa hám ol jasap atırġan dún`yaġa tásir kórsetiwshi belgili bir bolmıs sıpatındaġı sáwleleniwi bolıp tabıladı. Mif, insaniyat tariyxınıń alġashqı basqıshlarında, adamlar minez-qulqı hám óz-ara múnásibetlerin tártipke salıw funkciyasın orınlaġan, óytkeni onda ádep-ikramlılıq kóz-qaraslar, insannıń bolmısqa estetikalıq múnásibeti óz ańlatılıwın tapqan. Mifologiyaġa sol társe tán bolıp, onda hámme nárse bir, pútin, ajıralmas bolıp tabıladı; tábiyat nárseleri hám qubılısları insan menen áyne bir nızamlarġa muwapıq jasaydı, insan menen bir qıylı sezgiler, qálewler, meyillerge iye boladı.
Solay etip, mif kimnińdur úydirmesi yaki «ótmish sarqıtı» emes, bálkim sonday bir ózine tán til bolıp, insan onıń járdeminde áyyemgi waqıtlardan-aq dún`yanı sıpatlaġan, óziniń ósip baratırġan pıtırańqı bilimlerin ulıwmalastırġan, túsindirgen, klassifikaciyalaġan hám belgili bir sistemaġa salġan.
Mifte ata, aqsaqal húkimi hám ornatılġan dástúrler ásirese áhmiyetli rol` oynaydı. Ráwiyat hám onıń mazmunına baylanıslı bunday múnásibet negizinde itiqat, bolmıstı tikkeley, emocional qabıllaw jatadı. Mifologiyalıq dún`yaġa kóz-qaras dún`yanı bir pútin túsiniw bolıp, onda shubhaġa orın joq bolıp tabıladı.
Mifologiya (mifler jıyıntıġı sıpatında) áyyemgi adamlar dún`yaġa kóz-qarası menen ġana organikalıq baylanıs emes. Ápiwayı sanada jasaytuġın din, filosofiya, siyasat, iskusstvoda anıq-ráwshan yaki perdelengen kóriniste orın alġan mifler búgingi kúnde de (kim ushındur kóbirek, kim ushındur kemirek dárejede) adamlar turmısı hám dóretiwshiliginde belsendi rol` oynap, hár qanday insan dún`yaġa kóz-qarasınıń quram bólegi bolıp qalmaqta. Jámiyettiń informaciyalasıwı jedel pátlerde ósip baratırġan shárayatlarda mif televidenie, radio, dáwirli baspasóz, házirgi saylaw texnologiyaları quralında bazıda sociallıq sana menen manipulyaciya qılıw, aldın ala belgilengen jámiyetshilik pikirin qáliplestiriw quralı sıpatında qollanılmaqta.

Download 1.05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   162




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling