1. ЎЗбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

1. Педагогик-психологик ташхис босқичи – ўқувчиларни кузатиш, 
диагностик суҳбатлар ўтказиш; 
2. Касбни асосли танловга тайѐрлаш босқичи – ўқувчилар фаолиятит 
натижаларини таҳлил қилиш, улар шахсини ўрганиш; 
3. Касбга мослашиш босқичи – ўқувчилар билимини ошириш, олий 
таълим муассасаларида ўқишни давом эттиришлари учун фанларни чуқур 
ўргатиш, касбий билим, кўникма ва малакаларни эгаллашга тайѐрлашдан 
иборатдир. 
Ушбу босқичларга мос равишда касб-ҳунарга йўналтириш методлари 
таркибини қуйидагича таснифлаш тавсия этилади: 
1. Педагогик-психологик ташхис методлари - кузатиш, диагностик 
суҳбат, қизиқишлар харитаси, вазиятларни таҳлил қилиш, анкета 
сўровномаларидан фойдаланиш, қизиқишни аниқлаш методларини ўз ичига 
олади. Кузатиш – ўқувчиларни ўрганишнинг кенг оммалашган методидир. Бу 
метод муайян мақсадни кўзлайди, иш режа асосида олиб борилади, 
кузатишнинг якунловчи натижалари қайд қилинади. Диагностик суҳбатлар якка 
тартибда ѐки жамоа тарзида ўтказилиши мумкин. 
Бу методлардан фойдаланган ҳолда ўқувчиларнинг қизиқишлари, 
мойилликлари, қобилиятлари, индивидуал хусусиятларига кўра касб йўналиши 
тўғрисида хулоса чиқарилади ва уларнинг касб танлаши учун психологик-
педагогик маълумот берилади. 

---

103 
2. Касб танлашга тайѐрлаш методлари – касбий йўналганликни 
аниқлаш, касб намоѐндалари билан учрашувлар, тўгарак машғулотлари, 
олимпиадалар, танловлар ташкил этиш, ишлаб чиқариш меҳнатига жалб қилиш, 
меҳнат натижаларини таҳлил қилиш, ишлаб чиқиш объекттларига экскурсиялар 
уюштириш кабилар мисол бўла олади. Ўқувчилар синфдан ва мактабдан 
ташқари ишлар жараѐнида олган таасуротлари ва тўплаган материалларини 
ҳисоботлар, 
иншолар, 
рефератлар, 
стендлар, 
альбомлар 
тарзида 
расмийлаштирадилар. 
Ўқитувчи кўзда тутган натижасига эришишида қандай методни танлаши 
ўз ихтиѐрида, чунки унинг асосий мақсади аниқ натижага эришишга 
қаратилган, бунда ўқувчиларнинг билим савияси, гуруҳ ҳарактери, шароит, 
дарс мавзуси ҳам кўзда тутилади. Бундан ташқари ўқитиш жараѐнини олдиндан 
лойиҳалаштириши, бу жараѐнда ўқитувчи ўқув предметининг ўзига хос 
томонини, жой ва шароитини, таълим воситаларини тўғри танлай билиши 
зарур. Касб-ҳунарга йўналтириш мақсадларига тўла эришиш учун ўқитувчидан 
ўқувчи имконият ва эҳтиѐжларини инобатга олган ҳолда ҳамкорликдаги 
фаолиятни тўғри шакллантириши талаб этилади.