12-маъруза Мавзу: Адсорбция жараёни. Адсорбентларнинг турлари ва


Download 360.72 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/7
Sana07.03.2023
Hajmi360.72 Kb.
#1244434
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
13-maruza.

Фаолланган кўмирлар одатда таркибида углерод бор ёғоч, торф, ҳайвонлар суяги, 
тошкўмир каби маҳсулотларни қуруқ ҳайдаш йўли билан олинади. Кўмир фаоллигини 
ошириш учун унга 900°С дан ортиқ температурада ҳавосиз термик ишлов берилади. 
Бунда, материал ковакларидаги смолалар экстрагент ёрдамида экстракция қилиб олинади. 
Фаолланган кўмирларнинг солиштирма юзаси - 600...1750 м
2
/г, тўкма зичлиги - 
250...450 кг/м
3
, микроковаклар ҳажми - 0,23...0,7 см
3
/г. Ундан ташқари, улар таркибида 
жуда кам миқдорда (<8%) кул бўлади. Яна шуни таъкидлаш керакки, ҳавода 300°С 
температурада фаолланган кўмир ёнади. 
Фаолланган кўмирнинг майда кукунлари 200°С га яқин температурада ёнади ва 
концентрацияси 17...24 г/см
3
бўлганда ҳаво таркибидаги кислород билан портловчи 
бирикма ҳосил қилади. 
Адсорбция жараёнида тозалашнинг самарадорлиги адсорбентнинг ғоваксимон 
тузилишига боғлиқ бўлиб, бунда микроковак асосий роль ўйнайди. Фаолланган кўмирлар 
адсорбцион бўшлиғининг чегаравий ҳажми 0,3 см
3
/г лиги тозалаш жараёнида қўллаш 
тавсия этилади. Маълумки, микроковаклар ўлчами каталитик реакциялар тезлигини 
белгилайди. Микроковак ўлчами 0,8...1,0 мкм бўлган фаолланган кўмирлар оптимал деб 
ҳисобланади. 
Спирт ва ликер-ароқ ишлаб чиқариш саноатида оқ қайин БАУ, бук каби ёғочлардан
олинган фаолланган кўмир, спирт-ректификатларни альдегид, кетон, мураккаб эфир
карбон кислоталар ва юқори молекулали бирикмалардан тозалашда ишлатилади. Ундан 
ташқари, мевалар шарбати ва пивони тиндириш учун ҳам ишлатиш мумкин. £анд 


шарбатини тиндириш учун эса суяк кўмири асосида олинган кўмирлар қўлланилади. £анд 
шарбати, коньяк, вино, мева шарбатлари, эфир ёғлари, желатинни тозалаш учун майда 
донасимон фаолланган кўмир - деколар ишлатилади. Айрим ҳолларда, фаолланган 
кўмирлар тозалаш билан бирга ҳид, ёқимсиз таъм, коллоид ва бошқа қўшимча 
аралашмаларни ҳам йўқотади. 
Силикагеллар - бу кремний кислота гелининг сувсизлантирилган маҳсулотидир. 
Ушбу адсорбентлар натрий силикат эритмаларига кислота ёки улар тузларининг 
эритмаларини таъсири натижасида олинади. Силикагелларнинг солиштирма юзаси 
400...780 м
2
/г, тўкма зичлиги эса - 100...800 кг/м
3
. Силикагел гранулалари 7 мм гача 
бўлиши мумкин. Силикагеллар асосан сув буғини ютиш, газларни қуритиш, пиво ёки мева 
шарбатларини тозалаш учун қўлланилади. Бу адсорбент бошқа адсорбентларга қараганда 
ёнмайди, механик жиҳатдан мустаҳкам бўлади. 
Цеолитлар - табиий ва сунъий минерал ҳолатида бўлиб, алюмосиликатнинг сувли 
бирикмаси. Ушбу адсорбент сувда ва органик эрималарда эримайди. Сунъий цеолит 
коваклари ўлчами сорбцияланаётган молекула ўлчамига яқин бўлгани учун, ковакларга 
кириётган молекулаларни адсорбция қила олади. Бу турдаги цеолитлар молекуляр элаклар 
деб номланади. Цеолитларнинг айрим турлари шарбатларни концентрлаш учун 
ишлатилади. 
Цеолитлар юқори ютиш қобилиятига эга бўлгани учун, газларни ва суюқликларни 
қисман қуритиш ёки сувсизлантириш учун ҳам қўлланилади. Цеолитлар, кўпинча 2...5 мм 
диаметрли гранула кўринишида ишлаб чиқарилади. 

Download 360.72 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling