12-маъруза. Органик моддаларнинг асосий манбалари. Нефт, табиий газ, КЎмир, сланц ёқИЛҒиси. ЁҚИЛҒи турларини қайта ишлаш

20- ж а д в а л 
Синтетик материаллар ишлаб чиқариш нефть-газ хом ашёсининг
салмоғи %) 
Чет эл мамлакатларда органик синтез саноатида ишлатиладиган хом 
ашёлар орасида нефть-кимёвий хом ашёнинг, салмоғи каттадир (18-жадвал).
21-жадвал 
Чет эл мамлакатларнинг органик синтез саноатида нефть-кимёвий хом 
ашёнинг салмоғи 
Нефть-газ хом ашёси-кимёвий хом ашёнинг бошқа энг муҳим турлари 
орасида ҳозир энг юқори ўринда туради. Буни МДҲ да пластик массалар ишлаб 
чиқаришиинг хом ашё базаси структурасининг ўзгариши мисолида яққол 
кўриш мумкин (21-жадвал).

---

240 
22- ж а д в а л 
МДҲда пластик массалар ишлаб чиқаришда хом ашёдан фойдаланиш 
структураси (%)
Пластмассалар ишлаб чиқаришда кўмирни қайта ишлаш ҳолатлари ўсимлик 
хом ашёдан фойдаланишнинг бирмунча кисқариши ҳисобига нефтни ва газни 
қайта ишлаш маҳсулотларининг ортиши жадвалдан кўриниб турибди. Нефть-газ 
хом ашёсидан фойдаланишнинг тез ўсиб бориш тенденциясининг тўғрилиги 
органик синтезнинг баъзи энг муҳим маҳсулотлари, масалан МДҲда этил спирт 
ишлаб чиқариш хом ашё базасининг структураси тахлил қилинганда ҳам очиқ-
ойдин кўринади (20-жадвал). 
23- ж а д в а л 
МДҲда этил спирт ишлаб чиқаришда хом ашёдан фойдаланиш 
структураси
Табиий газ қазиб чиқаришнинг жадал ривожланиши ва шу газ асосида 
кимёвий маҳсулотлар ишлаб чиқаришнинг техника-иқтисодий самарадорлиги 
юқори эканлиги (21-жадвал) мамлакатимизнинг ёқилғи балансини халқ 
хўжалигига катта фойда келадиган қилиб тубдан яхшилашга ва органик синтез 

---

241 
саноати учун қулай хом ашё базасини вужудга келтиришга имкон беради.
24-ж а д в а л