12-mavzu. Boshqaruv hisobini tashkil etish

1-bosqich. Maqsad va vazifani belgilash 
Har qanday biznes faoliyatining eng oliy maqsadi, bu- kompaniya 
foydasini ko’paytirishdir. Bunga erishish uchun esa kompaniya o’z oldiga joriy va 
uzoq istikbolni hisobga olgan vazifalarni qo’yadi. Bunday vazifalar sifatida 
quyidagilarni keltirish mumkin: 
■ sotish hajmini oshirish; 
■ aktivlar qiymatini oshirish; 
■ mahsulot sifatini yaxshilash; 
■ ishlab chiqarish jarayonini kengaytirish; 
■ yangi mahsulot turini yaratish va h.k. 
2-bosqich. Muqobil harakat variantlarini qidirish 
Bu bosqichda maqsadga erishishning strategiyasi belgilanadi. Masalan, agar 
kompaniya oldiga yakin 3 yil ichida sotish hajmini oshirish va bozordagi mavqeini 
mustahkamlash vazifasi qo’yilgan bo’lsa, bu maqsadga erishishning turli yo’llari 
izlanadi. Bunday yo’llar sifatida quyidagi harakat variantlarini keltirish mumkin: 
▪ mavjud bozorga yangi mahsulotlarni taklif qilish; 
▪ yangi bozorlarga mavjud mahsulotlarni taklif qilish; 

---

▪ yangi bozorlarga yangi mahsulotlarni taklif qilish 
3-bosqich. Muqobil harakat variantlari to’g’risida ma’lumot yig’ish 
Maqsadga erishish va kompaniya oldiga qo’yilgan vazifalarni bajarish 
tavsiya etilayotgan muqobil variantlardan birini tanlab olish maqsadida ular 
to’g’risida har taraflama ma’lumotlarni yig’ish taqazo etiladi. CHunki aksariyat 
qarorlar noaniqlik va ko’plab cheklovlar mavjud bo’lgan sharoitda qabul qilinadi. 
qarorlar qabul qilish jarayonida ayniqsa nazorat qilib bo’lmaydigan omillar 
ta’sirini o’rganish alohida e’tiborni talab qiladi. Bunday omillar sifatida, o’ta 
yuqori iqtisodiy o’sish sur’atlari, sezilarli inqiroz darajasi, biznes olamida 
ishchanlik darajasining pasayganligi, raqobat darajasining o’zgarganligi va 
boshqalarni keltirish mumkin. 
4-bosqich. Muqobil harakat variantlaridan maqbulini tanlab olish 
Kompaniya rahbariyati qo’lida to’plangan ma’lumotlarga asoslanib taklif 
etilgan muqobil variantlardan biri tanlab olinadi. Bunda har bir variant: 
a) strategik
b) amalga oshirilishi mumkinligi va 
v) moliyaviy nuqtai nazardan baholab chiqiladi 
Tavsiya etilgan variantlarni strategik baholash jarayonida ushbu loyihani 
kompaniyaning istiqboldagi rejalariga qanchalik darajada mos kelishligi 
o’rganiladi. Bunda quyidagi savollarga javob olinishi ko’zda tutilgan: 
■ ushbu loyiha kompaniyaning strategik rivojlanish rejasiga qanchalik darajada 
mos keladi: 
- samaradorlikni oshiradi
yoki xarajatlarni kamaytiradi; 
- mavjud mahsulot bilan yangi bozorlarga chikish imkonini beradi; 
- mavjud bozorga yangi mahsulot tavsiya etish imkonini beradi; 
- yangi mahsulot bilan yangi bozorlarga chiqish imkoni yaratiladi 
■ kompaniyada ushbu loyihaga muqobil variantdagi loyiha (lar) mavjudmi? 
■ ushbu loyihani amalga oshirilishi asosiy raqobatchilar bilan bo’lgan 
munosabatlarga qanday ta’sir ko’rsatadi? 
Loyihaning amalga oshirilishi mumkinligi darajasi o’rganilaetgan paytda - ushbu 
loyihaning chindan ham kompaniyaga zarurligi va ushbu muammoni boshqacha 
yo’l bilan hal qilish imkoniyati aniqlanadi. Masalan, loyiha ishlab chikarish 
quvvatlarini oshirishni mo’ljallab tuzilgan bo’lsa: 
- bizga ushbu qo’shimcha quvvatlar kerakmi? 
- qo’yilgan maqsadga mavjud quvvatlardan yanada yaxshirok foydalanish orqali 
erishish mumkin emasmi? degan savollarga javob izlanadi. 

---