2. Havo gigiyenasi, havoning tarkibi, fizik va kimyoviy hususiyatlari suv va tuproq gigiyenasi. Reja

Tuproq omili gigiyena xavfini aniqlash majmuasi 
 
Xavflilik 
darajasi 
Tuproqni 
tarifi 
Lichinka va 
g`umbak 
soni 25 m
2
1 kg tuproq 
gijja 
tuxumlari 
YE coli
1
S
1
perfringers
2 
Sanitariya soni
Xlebnikova soni 
Xavfsiz 
Toza 
0 
0 
1,0 undan 
ortiq 
0,1 va ortiq 
0,98-1,0 
Nisbatan 
xavfli 
Kuchsiz 
ifloslangan 
1-10 
10gacha 
1,0-0,01 
0,01-0,001 
0,85-0,98 
Xavfli 
Ifloslangan 
10-100 
11-100 
0,01-0,001 
0,001 va ortiq 
0,7-0,85 
Juda 
xavfli 
Kuchli 
ifloslangan 
100 va 
undan ko`p 
100dan 
ortiq 
0,001 va 
undan ortiq 
0,0001 va 
undan kam 
0,7 va undan kam 
 
Kasal qiluvchi mikroblarni tuproqda tirik holatda bo`lishi. 
 
Yuqumli kasallik 
qo`zg`atuvchilari 
Tuproqqa kirish yo`li 
Tirik bo`lishi kun 
Vabo vibrioni 
Odam axlati 
Axlatxonada 
Oqar suvda 
20-210 
7-12 
2-15 
Qorin tifi
qo`zg`atuvchisi 
Odam axlati 
Axlatxonada 
Oqar suvda 
Oshxona chiqindisida 
30-100 
30-150 
6 
42 

---

Dizenteriya qo`zg`atuvchisi 
Odam axlati 
Axlatxonada 
Oqar suvda 
Oshxona chiqindisida 
Uy chiqindisida 
20-60 
5-12 
2-7 
5 
24 
 
Tuproqda kasal qiluvchi mikroblarni saqlanish muddati. 
 
Bakteriyaturlari 
O`rtacha muddat hafta 
Uzoq muddat oylari 
Qorin tifi salmonellalari 
2-3 
12 
Vabo vibrioni 
1-2 
4 
Sil kasalligi mikobakteriyasi 
13 
7 
Brutsellalar 
0,5-3 
2 
Chuma pasterillalari 
0,5 
1 
Tulyaremiya kasalligi chaqiruvchisi 
1,5 
2,5 
 
Tuproqni kimyoviy va radioaktiv ifloslanishi. 
Qishloq xo`jaligida kimyoviy moddalarni ko`p ishlatilishi tuproqni kimyoviy 
moddalar bilan ifloslanishiga olib keladi. Shu bilan bir qatorda qishloq xo`jaligida 
o`simliklarni kasalliklari bilan kurashish, qishloq xo`jalik zararkunandalari bilan 
kurashish uchun ham kimyoviy moddalar ishlatiladi, natijada tuproq kimyoviy 
moddalar bilan ifloslanadi. Qishloq xo`jaligida zararkunandalarga qarshi ishlatiladigan 
moddalar aksariyat kimyoviy zaxarli moddalar hisoblanadi. Ko`pchilik holatlarda 
kuchli ta'sir ko`rsatadigan zaharli moddalar kantserogen xususiyatga ega, zararli 
xususiyatga ega bo`ladi. Tuproq shuningdek radioktiv moddalar bilan ifloslanishi 
mumkin. Keyinchalik radioaktiv moddalar o`simliklarga ulardan o`txo`r hayvonlarga, 
hayvonlardan esa odamlarga o`tishi mumkin. 
Sport inshootlari uchun tuproq tanlashni gigiyena asoslari.
Jismoniy tarbiya va sport bilan shug`ullanishda tuproqni mexanik, fizik, kimyoviy 
xususiyatlari amaliy ahamiyatga ega. Odamlarni sihat-salomatlikka, jismoniy tarbiya 
va sport bilan shug`ullanishlariga tuproqni suv, issiqlik, havo tartiblari alohida ta'sir 
etadi. Yer osti suvlarini yuqori bo`lishi sport inshootlarini zax bosishiga olib keladi, 
namlik yuqori bo`lsa sport inshootlarida mikroiqlim sharoiti o`zgaradi, tuproqni issiqlik 
tartibi еr ustidagi havoga o`zini ta'sirini ko`rsatadi. Sport inshootlari qurish uchun еr 
hududi tanlayotgan vaqtda, sport inshooti еr hududiga qo`yiladigan gigiyena talablariga 
amal qilish lozim. 
- Yer hududida yomg`ir va oqavo suvlar to`planmasligi kerak. 
- Tuproq quruq bo`lishi lozim. 
- Yer osti suvi eng kamida 70sm pastda bo`lishi kerak. 
- Sport inshootlari qurish uchun yirik zarrachali tuproq alohida ahamiyatga ega. 

---

- Tuproq epidemiologiya va zaharli moddalardan holi bo`lishi lozim.