deyiladi. Odatda, ular miqdor va sifat ko‘rsatkichlarga bo‘linadi. Miqdor
ko‘rsatkichlar birlamchi ta’sir etuvchi ko‘rsatkichlar bo‘lib, ularning ta’sir
kuchi
birinchi o‘rinda aniqlanadi. Sifat ko‘rsatkichlari ta’sir kuchini esa ikkinchi
navbatda aniqlash ko‘zda tutiladi. Tahlil ko‘rsatkichlarini mutloq,
nisbiy va
o‘rtacha miqdorlar orqali, ularni esa natural yoki qiymat o‘lchov
birliklari
yordamida ifoda etish mumkin.
Maxsus usullar, vositalar hamda shakllardan foydalanib o‘rganish iqtisodiy
tahlilning alohida xususiyatidir. Tanlangan mavzuda fanni o‘qitishdagi
yana bir
munozarali holatlardan biri bu - usullar bilan
vositalarning
bir-biridan ajratilgan
holda talqin qilinmaganligidadir. Haqiqatan, yuqorida sanab o‘tilgan adabiyotlarda
usullar bilan bir qatorda mutloq, o‘rtacha va nisbiy ko‘rsatkichlar, guruhlashtirish,
jadvallardan foydalanish kabilar ham sanab o‘tilgan. Biroq ularning barchasida
ular usul sifatida emas, balki vosita sifatida tavsiflanganiga e’tibor qaratish lozim,
deb hisoblaymiz. Masalan, Savitskaya G.V. ularni alohida usul sifatida bayon etish
davomida quyidagi fikrlarni bildirgan: “
Iqtisodiy voqea va hodisalar odatda
mutloq va nisbiy ko‘rsatkichlarda aks ettiriladi”
8
.
Shunday tavsifni
guruhlashtirishga
nisbatan
ham
ko‘rish
mumkin: “XFTda axborotni
guruhlashtirishning keng qo‘llanilishi – bu o‘rganilayotgan ob’ektlar
yaxlit
to‘plamini tegishli belgilari bo‘yicha o‘xshash miqdorla bo‘linishiga aytiladi”
9,10
.
Tahliliy jadvallardan foydalanish tahlil qilish ketma-ketligi, natijalarni aniq,
ixcham va yorqin ifoda etish imkonini berishi hammamizga ma’lum. Muallifning
ushbu masaladagi fikri bizning fikrimizga zid emas: “
Tahlil natijalari odatda
Do'stlaringiz bilan baham: